چندزبانگی در چشم‌انداز زبانی ارومیه

چشم‌انداز زبانی حوزه‌ای از زبان‌شناسی اجتماعی است که در آن تمام نشانه‌ها و متون زبانی شامل تابلوهای راهنمایی و رانندگی، پارچه‌نوشته‌ها و بیلبوردهای تبلیغاتی، دیوارنوشته‌ها، نام میدان‌ها و معابر، تابلوهای مراکز اداری و کسب و کار و نیز آگهی‌های کوچک و بزرگ نصب شده در یک محدودۀ جغرافیایی بررسی می‌شود. در پژوهش حاضر، محققان سه منطقۀ جغرافیایی برخوردار، نیمه‌برخوردار و نابرخوردار را در شهر ارومیه (مرکز استان آذربایجان‌غربی) شناسایی کرده و در هر منطقه یک خیابان را به عنوان محدودۀ اصلی پژوهش انتخاب کردند. از آنجا که ارومیه معمولاً شهری چندزبانه و چندفرهنگی معرفی می‌شود، محققان کوشیدند بازنمود چندزبانگی را در چشم‌انداز زبانی آن ارزیابی کنند. پس از عکس‌برداری، گردآوری و پردازش داده‌ها در مجموع هشت الگوی زبانی در چشم‌انداز زبانی ارومیه مشاهده شد که به ترتیب فراوانی عبارتند از: یک‌زبانۀ فارسی (9/75 درصد)، دوزبانۀ فارسی-اروپایی (8/16 درصد)، یک‌زبانۀ اروپایی (5 درصد)، یک‌زبانۀ ترکی (7/0درصد)، دوزبانۀ اروپایی-فارسی (6/0)، دوزبانۀ فارسی-ترکی (4/0)، سه‌زبانۀ فارسی-اروپایی-ترکی (2/0)، و یک‌زبانۀ کردی (09/0). مقایسه داده‌ها در سه منطقۀ ارومیه نشان داد که میان رفاه و توسعۀ اقتصادی از یک سو و استفاده از الگوهای مختلف یک، دو و چندزبانه از سوی دیگر، ارتباط وجود دارد، به طوری که در مناطق برخوردار و نیمه‌برخوردار، استفاده از الگوهای یک‌زبانۀ اروپایی بیش از منطقۀ نابرخوردار است. همچنین یافته‌ها حاکی از آن است که میان متغیر ردۀ شغلی و استفاده از الگوهای زبانی همبستگی وجود دارد. برای مثال، در ردۀ شغلی بوتیک از انواع الگوهای زبانی برای جذب مخاطب استفاده می‌شود، در حالی که در مشاغلی مانند نانوایی چنین تنوعی مشاهده نمی‌شود.

Keywords:

چشم‌انداز زبانی , چندزبانگی , الگوی زبانی , رده شغلی , ارومیه