بررسی گونه‌های برخورد ائمه (ع) با اهل کتاب (برخوردهای تبیین گرانه و عملی)

برخورد پیشوایان دینی با اهل کتاب از مسائل مهم در ارتباطات برون دینی مسلمانان است. در مورد چگونگی برخورد پیامبر (ص) با سران و پیروان ادیان، مقاله­ هایی نوشته شده است، اما در برخورد و سیره ائمه (ع) تنها سیره امام علی (ع) و امام رضا (ع) بررسی شده است. با توجه به این مقاله می توان دریافت که برخورد ائمه (ع) با اهل کتاب به دو شیوه قابل بررسی است، یکی برخورد تبیین­گرانه نسبت به جایگاه، حقوق و احکام ارتباط با اهل کتاب که به طور معمول از سخنان و نامه ­های ائمه (ع) استخراج می ­شود و دیگری برخورد عملی با اهل کتاب که در کتب سیره و تراجم مطرح شده است. در مجموع برخوردهای تبیینی ائمه (ع) در زمان خلافت امام علی (ع) و عصر امام سجاد (ع) تا امام کاظم (ع) که فرصتی برای تبیین احکام، آموزه ­ها و تعالیم اسلامی به وجود آمد به اوج خود می­رسد، مانند سخنان و نامه ­های امام علی (ع)، رساله حقوق امام سجاد (ع) و حق اهل ذمه؛ همچنین پاسخ های امام باقر، صادق و کاظم (ع) به نصرانی­ ها و یهودی­ ها. اوج شکوفایی برخورد تبیینی و عملی با اهل کتاب در زمان امام رضا (ع) و در پی شگرد سیاسی مأمون و نهضت ترجمه و طرح مناظرات امام (ع) با اهل کتاب بود. این زمینه برای امام جواد (ع) هم بود، اما در دوره سه امام آخر به دلیل فشارهای روانی دستگاه خلافت و نظارت ها و ورود جاسوسان به بیت امامت گزارشی از ارتباط با اهل کتاب موجود نیست.

Keywords:

ائمه (ع) , اهل کتاب , سیره , سیره ائمه (ع) , پیروان اهل کتاب