بررسی بار اثبات عنصر روانی جرم در حقوق کیفری ایران

در این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی به بررسی بار اثبات عنصر روانی جرم در حقوق کیفری ایران می پردازیم. واکاوی در متون تاریخی موید این است که از زمان انسجام جوامع و ایجاد قانون برای نظم آنچه که ملاک و معیار مسولیت کیفری و مجازات افراد قرار می گرفته تنها جلوه خارجی و عینی و قابل لمس جرم یعنی رکن مادی بوده است. این موضوع به علت راحت بودن اثبات مورد لحاظ قرار گرفته است و در پی تحولات حقوق و طرح مباحث حقوق جزای عمومی و تمرکز بر اصلاح نیت های مجرمانه این موضوع یعنی رکن روانی و قصد مجرمانه مورد بحث قرار گرفت.در این دوران شاهد این هستیم که تمرکز و تاکید بیشتر بر فعل و انفعالات ذهنی بجای تمرکز صرف بر نتیجه عمل قرار گرفته و مسلمآ به علت خاصیت درونی و باطنی رکن روانی اثبات آن دشوار تر از سایر ارکان خواهد بود. مسلمآ با لحاظ اصل برایت و قاعده فقهی »البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر« و به رغم مشکل بودن اثبات رکن روانی جرم ، مقام تعقیب و شاکی مکلف هستند که دلایل مبرهن ودمتقنی برای این موضوع طرح و مقام تحقیق یا دادرسی نیز برای صدور حکم بر محکومیت باید در جرایم عمدی این رکن را احراز نمایند. البته در پاره ای از جرایم از جمله جرایم مادی صرف با اماره مجرمیت و غیر عمدی قانونگذار تکلیف را در این خصوص از مقامات و اشخاص فوق الذکر سلب نموده است. در این صورت بار دلیل معکوس شده و با تقدم اماره مجرمیت بر اصل برایت بر عهده متهم گذارده می شود.

Keywords:

بار اثبات , رکن روانی , جرم , اصل برایت , اماره مجرمیت.