تبیین الگو و تحلیل نحوۀ توزیع خدمات شهری در شهرهای نفت‌خیز (مطالعۀ موردی: آبادان)

توزیع نامناسب و نابرابر خدمات در شهرها به‌علت جاماندن توسعة شهر از رشد شهر در حال حاضر یکی از چالش‏های مدیریت شهری در پاسخ‌گویی به شهروندان است. در این میان شهرهای صنعتی دارای ویژگی‏های خاصی از جمله تمرکز فعالیت‏های صنعتی، مسائل زیست‏محیطی، و از همه مهم‌تر دوگانگی فضایی‌اند. به همین دلیل، توجه به پایداری توسعة شهرهای نفتی به‌ویژه از لحاظ کالبدی و خدماتی ضروری است. تحقیق حاضر (در سال 1396) با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین الگوی توزیع خدمات شهری در محلات شهر آبادان و بررسی نقش صنعت نفت در این زمینه انجام شده‏است. بنابراین، این پژوهش با گردآوری اطلاعات اسنادی و میدانی (توزیع پرسش‌نامه) و به‌کارگیری شاخص‏های خدماتی و اجتماعی- اقتصادی و بهره‏گیری از مدل‏های تخمین تراکم کرنل، اندازه‏گیری توزیع جغرافیایی، میانگین فاصلة نزدیک‌‌ترین همسایه، موران، OLS، و همچنین آزمون‏های T.Test دونمونه‏ای و ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم‌افزازهای Arc GIS و SPSS انجام شده‏است. نتایج پژوهش حاکی از وجود رابطة مثبت، قوی، و معنی‏دار بین توسعة اقتصادی و اجتماعی با توسعة خدمات شهری در شهر آبادان است؛ به‌طوری‌که وجود محلات برنامه‏ریزی‌شدة وابستة صنعت نفت، که هم به لحاظ اقتصادی و اجتماعی مترقی‏ترند هم به لحاظ کالبدی و خدماتی برنامه‏ریزی‌شده‏ترند و نیز وجود محلات حاشیه‏ای به‌ویژه در نواحی شرقی شهر آبادان که هم به لحاظ اجتماعی و اقتصادی ضعیف و آسیب‏پذیر‏ند هم به لحاظ توسعة کالبدی کمتر مورد توجه مدیریت شهری بوده‏اند به جدایی‏گزینی و دوگانگی فضایی در شهر آبادان منجر شده است.

Keywords:

تحلیل , توزیع فضایی , توسعة اقتصادی‌- اجتماعی , خدمات شهری , شهر آبادان