روایتی بر ادبیات پدیدارشناسی و خاستگاه آن در معماری

یکی از تأثیرگذارترین بسترهای پژوهشی که امروزه در حوزه مباحث نظری معماری مطرح است، پدیدارشناسی است که سعی در بازنگری مهفوم مکان و ادراک جسمانی از طریق توجه به جایگاه تجربه زیستی انسان و احیاء معانی مستتر در فضاهای انسان ساخت دارد. پدیدارشناسی در معماری، به کیفیت چگونگی تجربه انسان و رابطه میان سوژه تنانه و فضای پیرامونی اش و توانایی او در دریافت داده های محیطی توجه دارد. فه تجربه بودن در مکان به مثابه حضور می تواند شکل کاملاً عینی با ذهنی و عمیق نگاه صرف از بیرون به درون معمار را به نگاهی از درون به بیرون تبدیل کند و ارتباط معمار با استفاده کنندگان از محیط ساخته شده ارتقا بخشد. در معماری معاصر مکان های دچار تغییرات عمیقی گردیده اند و کیفیاتی که به صورت سنتی، قرارگاه های انسانی را از هم متمایز می ساخت یا ویران و مخدوش شده اند و یا به گونه ای جبران ناپذیر از دست رفته اند و محیط مردن به ندرت شگفتی و اکتشاف را که موجی جذابیت تجربه شهرهای قدیمی بودند، مطرح می سازد. با توجه به ناتوانی انسان در درک تجربه فضای زیستی، اهتمام به عینیت بخشی به فضای وجودی به اسطه ساختن مکان ها از عوامل مهم تاثیرگذاری پدیدارشناسی در معماری محسوب می شود که بر ویژگی تجربه فضایی و در برخی مواقع بر ایده روح مکان تاکید می ورزد. توانمندی پدیدارشناسی در این است که با خلق مکان، محیط را معنادار می سازد. زیرا معنا در معماری به توانایی آن در نمادینه سازی وجود یا حضور انسانی و نیز تجربه فضایی اثر که معماران مدرن از آن غفلت کرده اند، متکی است. آن چه که از برایند محصول معماری مدرن و پس از آن بر معماری معاصر تنیده شده ، منجر به اضمحلال جوهر فیزیکی، حسی و تجسد یافته معماری بوده است. در این مقاله بر آنیم تا با روش توصیفی و با ارجاع به منابع کتابخانه ای روایتی از مفهوم پدیدارشناسی و راویان آن و خاستگاه آن در معماری را بیان کنیم. با ارائه الگوهای معماری مبتنی بر مفاهیم پدیدارشناسانه می توان به بررسی کیفی فضاهای معماری معاصر و نقش ادراکات حسی در فرایند فهم مکان و احساس این همانی با فضا از منظر آراء و اندیشه های پدیدارشناسانه و متخصصین حوزه معماری پرداخت.

Keywords:

پدیدارشناسی , مکان , معنای معمارانه , معماری مدرن