بررسی اثر زغال زیستی و زئوپلانت بر ویژگی‌های مکانیکی خاک‌های آلوده به مواد نفتی در میدان نفتی اهواز

بهره­برداری از میدان­های نفتی احتمال نشت آلاینده­های نفتی به درون خاک پیرامونی را افزایش می­دهد. این پدیده علاوه بر خسارت­ها و تبعات زیست­محیطی، سبب تغییرات مخرب در ویژگی­های شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی و بیولوژیکی خاک نیز می­گردد. در این پژوهش تأثیرات زغال­زیستی باگاس­نیشکر به­عنوان اصلاح­کننده­ی آلی و زئوپلانت به­عنوان اصلاح­کننده­ی آلی-معدنی بر برخی از ویژگی‏های فیزیکی و مکانیکی خاک‏های آلوده به هیدروکربن‏های نفتی، در محدوده‏ی میدان نفتی اهواز (منطقه­ی بهره­برداری نفت و گاز کارون) بررسی شد. برای این منظور، پس از بازدید‏های میدانی و نمونه­برداری به­روش سیستماتیک کاملاً تصادفی درون بلوک، نمونه‏های خاک به گلدان­هایی 7 کیلوگرمی منتقل شده و تیمارهای آزمایشی زغال­زیستی و زئوپلانت در سطوح 2%، 4% و 6% وزنی به خاک افزوده شد، سپس رطوبت خاک در سطح 25% و 50% ظرفیت زراعی (FC) محاسبه و بر خاک گلدان­ها اعمال گردید و نمونه‏ها برای مدت 100 روز انکوباسیون شدند. پس از اتمام انکوباسیون، پارامتر‏های مقاومتی خاک شامل مقاومت فروروی، مقاومت کششی، مقاومت برشی، شاخص تردی خاکدانه و نیز کلاس آبگذری خاک با استفاده از روش­های استاندارد اندازه­گیری شد. همچنین درصد نرمال آلکان‏ها و هیدروکربن‏های نفتی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) تعیین شد. نتایج نشان داد که افزودن زغال­زیستی و زئوپلانت در سطوح 2% و 4% سبب افزایش مقاومت برشی و در سطح 6% و50% رطوبت ظرفیت زراعی باعث کاهش مقاومت برشی خاک شده است. همچنین کمترین مقاومت برشی در سطح 6% زغال­زیستی و رطوبت 50% FC، مشاهده شد ( 40/0 کیلوپاسکال). کاربرد زئوپلانت و زغال­زیستی منجر به افزایش مقاومت کششی شده است و در سطح 6%زغال­زیستی (رطوبت 25% FC) بیشترین مقاومت کششی حاصل شد (18 کیلوپاسکال). کمترین مقاومت فروروی برای سطح 6% زغال­زیستی (سطح رطوبت 25% FC) به­دست آمد. بدین ترتیب تیمارهای آلی و آلی-معدنی منجر به بهبود ویژگی­های ساختمانی و مکانیکی خاک شد و راهکاری مدیریتی برای احیای خاک­های آلوده به مواد نفتی محسوب می­شود.

Keywords:

تخریب‌خاک , ویژگی‌های مقاومتی خاک , آلودگی نفتی , رطوبت ظرفیت زراعی , اصلاح‌کننده‌ی آلی-معدنی