مقایسه عوامل مؤثر بر سیاست گذاری خارجی ایران و عربستان در خاورمیانه

بر مبنای نظریه سیاست خارجی و سیاستگذاری بین المللی روزنا و با روش تحلیل اسنادی ابعاد و کم و کیف این جهت گیری بررسی و برای جمع آوری داده ها به منابه و مراجع مختلف قابل دسترس مراجعه شده است. نتایج نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی سیاست خارجی خود را بر مبنای ویژگی های داخلی و خارجی و جهت ایدئولوژیکی خاص خود در منطقه و نظام بین الملل اعلام کرده اند. پژوهش حاضر به این نتیجه رسیده است که متغیرهای فرد، نظام بین الملل، نقش جامعه، دیوان سالاری به ترتیب بیشترین اثرگذاری را در سیاست خارجی این دو کشور داشته است. البته با ذکر این مطلب که هر دو کشور در هر کدام از این متغیرها تفاوت ها و شباهت هایی نیز داشته اند. مثلاً در مورد متغیر فرد در مقایسه دو کشور متغیر فرد به دلیل نوع نظام حاکم بر هر یک از دو کشور در عربستان به دلیل نظام پادشاهی تاثیر بیشتری در مقایسه با ایران که نظام آن جمهوری اسلامی داشته است. در مورد متغیر نظام بین الملل هر دو کشور از جمله کشورهای تاثیرپذیر از نظام بین الملل هستند اما عربستان سیاست خارجی خود را منطبق با خواست امریکا کرده است ولی ایران در ارتباط با سیاست خارجی خود مستقل و در واقع در تقابل با قدرت های بزرگ (آمریکا) پیش رفته است. متغیر جامعه؛ کشور ایران نسبت به عربستان در جایگاه بالاتری قرار گرفته است و بنابراین عوامل بهتر می توانند در سیاست خارجی ایران در خاورمیانه مؤثر باشند هرچند عربستان هم از جمله کشورهای اثرگذار در خاورمیانه است هم از نظر منابع انرژی و هم اینکه به عنوان قطب جهان اسلام و وجود امکان مذهبی از جمله کشورهای مهم خاورمیانه است بنابراین هر دو کشور در متغیر جامعه دارای اثرات مهم و مخصوص به خود هستند که نمی توان آنها را نادیده گرفت. در مورد متغیر نقش باید گفت که هم در ایران و هم در عربستان اختیارات فراوانی به مسئولان در حوزه سیاست خارجی داده شده است که برای نمونه می توان به نقش و جایگاه و اختیاراتی که به رهبر ایران در حوزه سیاست خارجی و نقش، جایگاه و اختیاراتی که پادشاه عربستان در مسائل خارجی داده شده است اشاره کرد. و اما متغیر اخر که دیوان سالاری است که در کشورهای در حال توسعه ای چون ایران و عربستان نقش کم رنگ تری نسب به چهار متغیر دیگر دارد.

Keywords:

سیاستگذاری خارجی , ایران , عربستان