بررسی تأثیر آزمون سراسری دانشگاه‌ها بر دانش‌آموزان و خانواده‌های ایرانی

امروزه، داشتن تحصیلات دانشگاهی در جامعۀ ایرانی به‌صورت یک ارزش و یکی از عوامل مهم تحرک اجتماعی درآمده است و به همین دلیل ورود به دانشگاه اتفاق مهمی محسوب می‌شود. ورود به مرحلة تحصیلات عالی، به‌خصوص به دانشگاه‌های دولتی، همواره عرصۀ رقابت بوده و در سال‌های اخیر، گرایش دانش‌آموزان و والدین آن‌ها و فرایند مدرک‌گرایی سبب تمرکز بر کنکور و آماده‌سازی دانش‌آموزان برای گذر از آن شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آزمون سراسری دانشگاه‌ها (کنکور) بر دانش‌آموزان و خانواده‌های ایرانی بود. روش پژوهش حاضر کیفی ـ کمّی (آمیخته) بود. جامعۀ آماری شامل دانش‌آموزان تمامی مدارس متوسطۀ شهر تهران در سال تحصیلی 94ـ1393 و والدین آنان بود. در فاز کیفی مطالعه با 60 دانش‌آموز و 60 والد مصاحبه بازپاسخ انجام شد و در فاز کمّی پژوهش با روش نمونه‌گیری خوشه‌ایِ چندمرحله‌ای، 1096 دانش‌آموز و 1096 والد به‌عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامۀ تأثیر کنکور بر دانش‌آموزان و پرسش‌نامۀ تأثیر کنکور بر خانواده بود. نتایج نشان داد که کنکور بر شیوۀ مطالعه و یادگیری، محتوای مطالعه، انگیزه و اهداف مطالعه و یادگیری، نگرش دانش‌آموز به کنکور، سلامت جسمانی و روانی و تفریحات و تعاملات آنان تأثیرگذار بود. انگیزه‌ و اهداف مطالعه و یادگیری دختران بیشتر تحت تأثیر کنکور قرار داشت؛ اما در سایر مؤلفه‌ها تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت. همچنین، نتایج نشان داد که از نظر والدین، آزمون سراسری بر هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی خانواده، تعاملات و تفریحات خانواده، تعیین ملاک‌های موفقیت و سبک زندگی/ ترجیحات زندگی فرزندان به طور معناداری تأثیر می‌گذاشت.

Keywords:

آزمون سراسری دانشگاه‌ها (کنکور) , دانش‌آموزان , خانواده‌های ایرانی