بررسی ارتباط صفات شخصیتی با قدردانی: نقش میانجیگری خودکارآمدی تحصیلی

مقدمه: قدردانی به عنوان یکی از موضوعات مهم روان‌شناسی مثبت در سال‌های اخیر ذهن پژوهشگران را به خود مشغول ساخته است. قدردانی یک جهت‌گیری مثبت به زندگی است که در آن به چیزهای مثبت توجه می‌شود و نسبت به آن‌ها سپاس‌گزاری صورت می‌گیرد. هدف این پژوهش تبیین قدردانی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی با واسطه‌گری خودکارآمدی تحصیلی بود. روش‌ها: روش پژوهشی مورد استفاده در پژوهش حاضر، توصیفی-همبستگی بود. بدین منظور 474 نفر (186 پسر و 288 دختر) از دانش‌آموزان دوره‌ی دوم متوسطه‌ی شهر یزد در سال تحصیلی 97-96 به روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و مقیاس چند مؤلفه‌ای قدردانی مورگان و همکاران (2017)، فرم کوتاه پنج عامل بزرگ شخصیت خرمائی و فرمانی (1393) و پرسشنامه‌ی خودکارآمدی تحصیلی زاژاکووا و همکاران (2005) را تکمیل کردند. داده‌های پژوهش با بهره‌گیری از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزار AMOS (نسخه‌ی 21) تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج تحلیل مسیر نشان داد که مدل پیشنهادی با داده‌های پژوهش برازش مناسب دارد و از بین ابعاد شخصیتی به عنوان متغیر برون‌زاد توافق‌پذیری، برون‌گرایی و وظیفه‌گرایی به طور مستقیم و وظیفه‌گرایی، گشودگی به تجربه، برون‌گرایی و توافق‌پذیری به صورت غیرمستقیم با واسطه‌گری خودکارآمدی تحصیلی قادر به پیش‌بینی قدردانی شدند و در مجموع 45 درصد (45/0‌R2=) از واریانس قدردانی از این طریق تبیین می‌شود. بحث و نتیجه‌گیری: نتیجه آن که ویژگی‌های شخصیتی توافق‌پذیری، وظیفه‌گرایی، برون‌گرایی و گشودگی به تجربه، دانش‌آموزان را در برخورد با مسائل تحصیلی خودکارآمدتر می‌کند. در چنین شرایطی دانش‌آموزان در مسیر قدردان‌تر شدن پیش می‌روند.

Keywords:

academic self-efficacy , gratitude , high school students , personaliy traits , خودکارآمدی تحصیلی , دانشآموزان دوره متوسطه , قدردانی , صفات شخصیتی