تحلیل مسائل اجتماعی پشت جبهه در چهار اثر داستانی دفاع مقدس؛ بررسی تفاوت‌های نگرش نویسندگان مرد و زن به مسائل پشت جبهه

ازآنجاکه داستان به جزئیات و توصیف واقعیات می­پردازد، می­توان مهم‌ترین مسائل اجتماعی مربوط به پشت جبهه را در این نوع ادبی استخراج و تحلیل کرد. برای این کار، چهار اثر داستانی دفاع مقدس ازجمله رمان «زمین سوخته»، «سوران سرد»، «دا» و «یکشنبه آخر» انتخاب شده و تفاوت نگرش­های مردانه و زنانه به مسائل اجتماعی در آنها بررسی و تحلیل شده است. دلیل انتخاب این آثار، تأثیرات مختلف جنگ در زندگی اجتماعی و فردی آنها و توجه بسیار به مسائلی چون ازجمله عزاداری برای شهیدان، ویرانی شهرها، کمبود امکانات، احتکار، گرانی، دزدی و... است. هدف این پژوهش، تحلیل مهم‌ترین مسائل اجتماعی پشت جبهه در نمونه­هایی از رمان­ها و داستان­های دفاع مقدس با بیان تفاوت­های دیدگاه­های مردانه و زنانه دربارة این مسائل است. این پژوهش به شیوة کتابخانه­ای و به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام‌ گرفته است. پس از تحلیل آثار منتخب پژوهش و یاری‌گرفتن از منابع گوناگون تخصصی در حوزة پایداری، یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که به­دلیل فضای جنگ و برهم­خوردن تعادل اجتماعی، می­توان ذکر کرد که جنگ تبعات اجتماعی فراوانی برای مردم مرزنشین و درگیر جنگ داشته است. نویسندگان بنابر جنسیت و نوع نگرش، هرکدام به ابعاد خاصی از تأثیرات جنگ بر زندگی مردم مناطق جنگی نظر داشته­اند. محمود و افهمی بیشتر به توصیف مسئله خیانت، گرانی و دزدی پرداخته­اند. حسینی و رامهرمزی به موضوع انتقاد از مسئولان، خیانت و کمبود امکانات توجه کرده­اند. نگرش مردان به عزاداری، تکیه‌بر تحریک مردم برای حضور در جبهه و تشییع پیکر شهیدان و نگرش زنان، بیشتر بر برانگیختن احساسات و گریه­کردن برای شهیدان است.

Keywords:

جنگ , ادبیات دفاع مقدس , رمان­های دفاع مقدس , مسائل اجتماعی پشت جبهه