تدوین برنامه مداخله بهنگام مبتنی بر کارکردهای اجرایی و بررسی اثربخشی آن بر بهبود رشداجتماعی‌کودکان کم‌توان‌ ذهنی آموزش‌پذیر

مقدمه کارکردهای اجرایی را می‎توان چتر توانمندی‎های شناختی و اجتماعی دانست. بر این اساس کارکردهای اجرایی از جمله بازداری رفتاری، انعطاف پذیری، سازماندهی اطلاعات، هدف گذاری و خودنظارتی مسیر موفقیت تحصیلی و اجتماعی کودکان را فراهم می­کند، با این حال یافته‎های پژوهشی حکایت از آن دارد که کارکردهای اجرایی در کودکان کم توان ذهنی محدودیت‎ها و مشکلات اساسی دارد. بر این اساس هدف این پژوهش تدوین برنامه مداخله بهنگام مبتنی بر کارکردهای اجرایی و بررسی اثربخشی آن بر رشد اجتماعی کودکان کم­توان ذهنی آموزش­پذیر است. روش کار روش این پژوهش آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‏آزمون و پیگیری با گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش عبارتند از تمامی کودکان کم­توان­ذهنی آموزش­پذیر باهوشبهر 50 تا 70 که در دوره پیش دبستانی مدارس استثنایی شهر تهران مشغول به تحصیل هستند. از این میان تعداد 20 نفر با روش نمونه­گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و در دوگروه آزمایش(12 نفر) و گروه کنترل (8 نفر) تقسیم شدند. داده­های این پژوهش که با استفاده از نسخه نوین هوش­آزمای تهران- استنفورد- بینه و مقیاس درجه بندی مهارت‎های اجتماعی رشد اجتماعی(گرشام و الیوت) گردآوری شده­اند با استفاده از آزمون اندازه­گیری مکرر چندمتغیری توسط نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج یافته­های پژوهش حاکی از آن است برنامه مداخله بهنگام مبتنی بر کارکردهای اجرایی منجر به بهبود  معنی­دار (P=0.001) مهارت­های اجتماعی در میان کودکان کم­توان ذهنی گروه آزمایش شده است. نتیجه ­گیری با توجه به یافته­های این پژوهش، پیشنهاد می­شود، کارکردهای اجرایی با توجه به اهمیت بسیار زیادی که در عملکرد شناختی و اجتماعی کودکان کم توان ذهنی ایفا می­کنند، به عنوان ستون و محور مداخلات بهنگام در نظر گرفته شوند.

Keywords:

مداخله به‌هنگام , کارکردهای اجرایی , رشد اجتماعی , کم‌توان ذهنی