نشانه‌شناسی لایه‌ای رمزگان های سورة مبارکة «المَسَد» از منظر رولان بارت

نشانه‌شناسی لایه‌ای به مثابة دیدگاهی نظری که زمینه‌ساز نوعی نشانه‌شناسی کاربردی است، با تکیه بر مبانی نظری خود همچون بررسی روابط هم‌نشینی، رمزگان­ها و نیز بینامتنی، زمینه را برای تحلیل گستردة متونی چون قرآن که در بستر رابطة تعاملی و چند سویه میان نظام‌های نشانه‌ای و لایه‌های متنی هستند، فراهم می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر علم نشانه­شناسی لایه­ای، به تحلیل رمزگان­های سورة مسد پرداخته تا ضمن مشخص کردن معانی ضمنی آن‌ها، کثرت دلالت لایه‌های معنایی را از روابط هم‌نشینی و بینامتنی با آن‌ها آشکار سازد. رهیافت مقاله چنین بوده که رمزگان­های کنشی، عملکردهای این شخصیت‌ها را که به ذلت و آتش انجامیده است، نشان می­دهند؛ عملکردهایی که به واسطة تنها رمزگان هرمنوتیکی-معمایی سوره که به زن ابولهب اشاره دارد، شکل‌گرفته‌اند. بقیة رمزگان­ها همچون رمزگان­های فرهنگی بر سند تاریخی این مسأله، و رمزگان­های معنا­بنی بر صفت جهنمی و ذلت آن دو و رمزگان نمادین بر نقش و تأثیر متقابل روابط همسری دلالت می‌کنند که با نقش تکمیلی و شفاف ساز خود، بر ترجیح ندادن رابطه بر ضابطه، ناکارآمدی و خسران ابدی مبارزان علیه راه حقیقت و بی‌فایده بودن ثروت و قدرت در مقابل قهر خداوندی تأکید دارند.  

Keywords:

نشانه‌شناسی لایه‌ای , رمزگان , روابط هم‌نشینی , بینامتنی