جایگاه ظن و گمان در مثنوی معنوی

مولانا جلال الدین محمدبن ســلطان العلما بهاالدین محمد بن حســین بن احمد خطیبی بکري بلخی که در کتاب ها از او به عنوان »مولاناي روم« و »مولوي« و »ملاي روم« یاد کرده اند ، یکی از بزرگترین و توانا ترین گویندگان متصــوفه و از عارفان نام آور و سـتاره درخشنده و از متفکران بلامنازع عالم اسلام است .مولانا در مثنوي معنوي به مسئله ظن و گمان در مبحثی جداگانه تحت عنوان» بیان آنک علم را دو پرست و گمان را یک پرست ناقص آمد ظن به پرواز ابترست مثال ظن و یقین در علم« پرداخته است و در سراسر مثنوي به شکل تلویحی به آن اشاره کرده است. از فراگیر ترین موضوعات ذهنی که باعث تاریکی درون و تیرگی قلب می شـود سـوالظن اسـت . انسان بدگمان تنها به ضعف و نقاط تاریک زندگی خود و دیگران نگاه می کند. این پدیده حتی می تواند در قواي ذهنی و عقلی انسـان هم نارسـایی هایی ایجاد کند و باعث وسـوسـه در افکار او شده و در نهایت باعث خارج شدن او از ایمان شـود . نقطه مقابل آن نیک گمانی و حسـن الظن است که با ذات آدمی و هدف آفرینش ارتباط مستقیمی دارد و نتیجه آن آرامش درونی و ســعادت دنیا و آخرت را به دنبال دارد . ظن و گمان در یک معنا اســتعمال می شــود اما انواع گوناگونی دارد. این پژوهش علاوه بر بررسی واژه ظن و مفهوم کامل آن به نگرش و اعتقاد مولوي در مورد ظن و گمان پرداخته است.

Keywords:

ظن , گمان , سو الظن , گمان نیک , مثنوی معنوی