تأثیر عوامل ساختاری بر ارتباطات علمی و تولیدات علمی دانشگاه‌های ایران

مقدمه: ارتباطات علمی یکی از مفاهیم اساسی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی است که مورد توجه دانشگاه‌ها بوده و نقش مهمی در توسعه علمی دارد. موضوع ارتباطات علمی دامنه گسترده‌ای را شامل می‌شود به نظر می‌رسد عواملی چندی می‌تواند بر آن مؤثر باشد که در این میان شایسته بررسی هستند. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی عوامل اثرگذار ساختاری بر ارتباطات و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌های ایران می پردازد. روش‌شناسی: روش پژوهش حاضر پیمایشی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های کشور است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب و پس از غربال‌گری داده‌ها بر روی پرسشنامه‌ها تعداد 378 نفر به‌عنوان حجم نمونه مشخص گردید. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. جهت روایی صوری پرسشنامه ابتدا آن را در اختیار 25 نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر قرار گرفت و بر پایه نظر آنان، همچنین بر پایه نتایج حاصل از تحلیل عاملی تعدادی از گویه‌ها و مؤلفه‌های پرسشنامه حذف یا ادغام شد سپس پرسشنامه نهایی تدوین گردید. نتایج آلفای کرونباخ بدست آمده متغیرهای وضعیت ارتباطات علمی برابر با 804/0 و متغیرهای عوامل ساختاری برابر با 819/0 بود که حاکی از پایایی مطلوبی این ابزار می‌باشد. سپس بر پایه ماتریس ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به تحلیل داده‌ها و مدل پرداخته شد. یافته‌ها: بررسی آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد متغیر نظام‌های مالی و بودجه و نظام پاداش با اطمینان 95 درصد با ارتباطات علمی رابطه معناداری وجود ندارند ولی متغیرهای ساختار سازمانی، راهبرد سازمانی، انجمن‌های علمی و نظام فناوری با اطمینان 99 درصد با ارتباطات علمی به صورت مستقیم (مثبت) رابطه معناداری دارند. بررسی رگرسیون چندگانه نشان داد که ساختار سازمانی و انجمن‌های علمی می‌توانند واریانس ارتباطات علمی را به‌صورت معناداری تبیین کنند ولی متغیرهای نظام مالی و بودجه، نظام پاداش، راهبرد سازمانی و نظام فناوری سهمی در این پژوهش نداشتند. همچنین بر پایه یافته‌های پژوهش بین ارتباطات علمی به‌عنوان متغیر میانجی با تولیدات علمی به‌عنوان متغیر ملاک رابطه معناداری به دست آمد و از نظر آماری می‌تواند واریانس تولیدات علمی را به‌صورت معناداری تبیین کند. همچنین یافته‌ها حاکی از برازش مطلوب مدل پیشنهادی بود. بحث و نتیجه‌گیری: در این پژوهش تلاش شد تا عوامل ساختاری مؤثر بر ارتباطات علمی و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های کشور مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده از تحلیل داده‌ها نمایانگر آن است که برای اینکه بتوان ارتباطات علمی را در دانشگاه‌های کشور به‌طور موفقیت‌آمیز اجرا کرد باید به شاخص‌های زیادی توجه داشت. همچنین توجه به عوامل ساختاری راهبردهای مناسبی برای موفقیت و پیاده‌سازی ارتباطات علمی در دانشگاه را مهیا می‌سازد. بنابراین مشارکت کلیه افراد جامعه علمی بالاخص مدیران نظام آموزش عالی برای ارتباطات علمی توجه خاصی را می‌طلبد.

Keywords:

ساختار سازمانی , انجمن‌های علمی , ارتباطات علمی , تولیدات علمی , اعضای هیأت علمی , دانشگاه‌ها