برّرسی نقش «هوم» در شاهنامه از دیدگاه آیین و اساطیر هندی و ایرانی

در اساطیر و باورهای مردم هر کشوری، برخی از گیاهان، نوشیدنی ها و یا افراد هستند که جنبه ی تقدّس دارند و مردم معتقد به آیینی خاصّ، پیوسته از آن گیاه یا نوشیدنی به بزرگی یاد می کنند و بدان احترام می گزارند و در انجام مراسم دینی و عبادی و آیینی خود از آن استفاده می کنند و بر این باورند که نیرویی مافوق بشری به وسیله ی خوردن یا نوشیدن آن گیاه یا نوشیدنی بدان ها اعطا خواهد شد . مثلاً می توان گیاه «سوم» در اساطیر هندی و آیینی عبادی هندوها و نظیر آن یعنی «هوم» در آیین و اساطیر ایرانیان کهن یعنی زرتشتیان را نام برد. آن ها این گیاه را به صور مختلف از قبیل: نوشابه ای نیرو دهنده به خدایان، یک نوشیدنی سکرآور، گیاهی مقدّس و حتّ ی خدایی که به قالب انسانی درمی آمد، در نظر گرفته اند و بدین گونه، خاصیّت های متفاوتی را برای آن قائل شده اند . از این گیاه در شاهنامه نیز سخن گفته شده است. لذا در این جستار برآن شدیم تا نقش این گیاه را از دیدگاه آیین و اساطیر هندی و ایرانی در کتاب شاهنامه ی فردوسی برّرسی کنیم و در نتیجه ی آن توانستیم اثبات کنیم که فردوسی کاملاً به جایگاه این گیاه یا نوشیدنی و ... در نزد ایرانیان کهن و زرتشتیان و مردم هند واقف بوده و همان گونه که این عنصر (هوم، سوم) در نزد ایرانیان و هندوها جایگاه مقدّسی دارد، آن را دارای تقدّس نشان داده و در این کار، از اعتقادات موجود در آیین کهن هند و ایران، در باب این عامل (گیاه یا نوشیدنی) «هوم» تأثیر پذیرفته است و یک باور کهن آیینی را در باب آن به نمایش گذاشته است.

Keywords:

هوم , شاهنامه , اساطیر و آیین ها , هند , ایران