شبیه‌سازی شوری زهاب و دبی زهکش زیرزمینی به‌روش تحلیل پویایی سیستم مطالعه موردی: اراضی توسعه کشت نیشکر امیرکبیر

کمیت و کیفیت زهاب تولید شده در اراضی شور که نیاز به آبشویی اولیه دارند، از شروع بهره‌برداری از شبکه آبیاری و زهکشی تا پیش از رسیدن به شرایط کم و بیش پایدار، همواره در حال تغییر می‌باشد. در مناطق با آب زیرزمینی شور و کم عمق، زمان رسیدن به حالت تعادل ممکن است چندین سال به طول بیانجامد. در چنین شرایطی، آگاهی از کمیت و کیفیت زهاب تولید شده به منظور مدیریت و کنترل آن، امری ضروری می باشد. در این تحقیق به کمک روش تحلیل پویایی سیستم که یک روش شبیه‌سازی به صورت شی‌گرا و مبتنی بر روابط بازخورد می­باشد،  اراضی کشاورزی مربوط به یک شبکه آبیاری و زهکشی، شبیه­سازی و دقت مدل در تعیین میزان شوری و دبی زهاب خروجی زهکش­های زیرزمینی اراضی مذکور مورد ارزیابی قرار گرفت. برای اعتباریابی نتایج مدل از داده­های جمع­آوری شده فروردین ماه سال 1383 تا بهمن ماه سال 1384 مربوط به مزارع ARC2، ARC4، ARC6 و ARC8 واقع در اراضی مرکز تحقیقات نیشکر (واحد توسعه کشت نیشکر و صنایع جانبی امیرکبیر، استان خوزستان) استفاده گردید. به­منظور تجزیه و تحلیل آماری از شاخص­های آماری ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، خطای استاندارد (SE) و ضریب تبیین (R2) استفاده شد. در این راستا، شاخص آماری RMSE برای دبی زهاب خروجی حاصل از مزارع ARC2، ARC4، ARC6 و ARC8 به­ترتیب برابر با 6639، 8546، 7950 و 8207 مترمکعب بر روز بدست آمد. همچنین این شاخص برای شوری زه­آب خروجی مزارع فوق به­ترتیب برابر با 25/2، 86/4، 04/2 و 98/7 دسی­زیمنس بر متر  برآورد گردید. نتایج نشان داد که مدل حاضر در شبیه­سازی دبی زهاب خروجی از لوله­های زهکش و شوری آن در منطقه­ای با سطح ایستابی شور و کم عمق، توانمند می­باشد.

Keywords:

شبکه آبیاری و زهکشی , کمیت زهاب , شوری زهاب , VENSIM