نحوه تاثیر احداث سدها برعملکرد فرسایش آبراهه ای وحرکات توده ای درحوضه های نواحی نیمه خشک - مطالعه موردی :حوضه قرنقوچای ، واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند

بیش ازنیمی از بارشی که به سطح زمین می رسد ،دوباره به آتمسفر برمی گـردد . مقـدار بـارش رسـیده بـه سطح زمین نیز ،ازنظرزمانی ومکانی بطوریکسان توزیع نمی گردد . برای اسـتفاده بهینـه ازآب هـای رسـیده بـه سطح زمین، باید به نحوی آنها را مهار ودرقالب های م ختلف، از این آب ها استفاده نمود . با توجه به رشد سریع جمعیت ونیاز به زیرکشت بردن زمین های بیشتروهمچنین تامین انرژی جوامع درحال رشـد ،سـدها وبنـدها از مهمترین سازه های آبی برای پاسخگوئی به این نیازها ی روز افزون محسوب می شوند . به لحاظ اجباردر تامین شتابان نیازهای روز افزون انسانی ،تعداد وارتفاع این سازه ها دربسترهای طبیعی درطی زمان،افزایش یافته وبـا این افزایش،آشفتگی درحوضه ها نیزبیشترشد ه است . بـا چنـین رونـدی ، سـدها علـی رغـم مزایـایی زیـاد ،بـا حضورخود، تعادل سیستم های طبیعـی را بـرهم زد ه انـد . بـه ایـن صـورت کـه ، بـا احـداث چنـین سـا زهایی درمسیررودخانه ها ،موقعیت وعملکرد فرآیندهای فرسایشی وکاوشی ،تغییـر نمـوده ومیـزان حرکـات تـوده ای افزایش یافته ونحوه فرسایش آبراهه ای دربخش های مختلف حوضـه متحـول شـد ه اسـت . چنـین تغییراتـی درحوضه های نیمه خشک ،به لحاظ حساسیت زیاد سیسـتم و زیرسیسـتم ها بـه بروزکـوچکتری ن تغییـر، چشـم گیرتروگاه درحد بحرانی بوده است . درچنین محدوده هایی ، سدها از جنبه های مختلف درتحریک دامنه ها بـه وقوع حرکات توده ای ودرتغییرعملکرد فرسایش رودخانه ای ودرنتیجه در افزایش میزان رسـوب رودخانـه هـا ، نقش ایفا نموده اند . دراین مقاله سعی خواهد شد بـا اسـتفاده از تکنیـک GIS ،دریـک حوضـه نمونـه ،انـواع تغییرات رخداده ناشی از احداث سدها درحوضه ها ترسیم شود . حوضه قرنقوچای ( به عنوان حوضه مورد مطالعه ) ،یکی از مهمترین حوضه های شرقی کوهستان سهند اسـت کـه بـه لحـاظ ارائـه پتانسـیل هـای توپـوگرافی وهیدرولوژیکی ،سدهای متعددی برروی رودخ انه های جاری درآن احداث شده است . این سدها عـلاوه ازارائـه خدمات تبین شده درساخت آنها ( مطابق با اهداف تعریف وتعی ین شده ) ،با اثرات زیست محیطی ،هیدرولوژیکی وژئومورفولوژیکی نیزهمراه شده ا ند که دراین مقاله ،با توسل به تحلیل های کمی ،علاوه ازتصویر وضع موجود درمحدوده سدها ،نحوه تاثیرآنها درتغییرکارکرد فرآیندها دردرازمدت وکوتاه مدت نیز تبین خواهد شد .

نحوه تاثیر احداث سدها برعملکرد فرسایش آبراهه ای وحرکات توده ای درحوضه های نواحی نیمه خشک - مطالعه موردی :حوضه قرنقوچای ، واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند Keywords:

سدها , اثرات سدها , فرسایش , فرسایش آبراهه ای , حرکات توده ای , حوضه قرنقوچای