مطالعه‌ی سفال‌های عصر مفرغ فارس در موزه‌ آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ(ع)

حوزه‌ی جغرافیای فرهنگی فارس به دلیل بهره‌مندی از شرایط مناسب زیست‌محیطی از جمله آب‌وهوای مناسب، خاک حاصلخیز و شبکه‌ی آب‌های روان، از دوران نوسنگی تا دوران‌های تاریخی همیشه مورد توجه جوامع انسانی بوده و سبب بروز و پیدایش سنت‌های معیشتی ویژه‌ای در این حوزه‌ی جغرافیای گردیده است. مجموعه‌ی فرهنگی عصر مفرغ در حوزه فارس به طور کلی شامل سه دوره‌ی فرهنگی بانش، کفتری و قلعه – شقا می‌شود. در برآیند پژوهش حاضر که با محوریت شناسایی و تعیین هویت مجموعه سفال‌های موجود مربوط به عصر مفرغ حوزه‌ی فارس، در گنجینه موزه‌ی آستان مقدس حضرت احمد بن موسی شاه‌چراغ (ع) شکل‌گرفته است از مجموع سفالینه‌های موجود بر پایه ویژگی‌های کلی این گونه‌ها، 51 مورد مربوط به عصر مفرغ فارس شناسایی گردید. از مجموع 51 نمونه‌ی شناسایی‌شده در این مجموعه، 43 عدد خمره در فرم‌های متنوع، 7 عدد قدح و یک عدد آبریز دسته‌بندی گردید. بر اساس نتایج حاصل از فرآیند قیاس تطبیقی با نمونه‌های معرفی‌شده، 11 نمونه متعلق به فرهنگ بانش، 37 نمونه مربوط به فرهنگ کفتری و 3 نمونه متعلق به فرهنگ پایانی عصر مفرغ در حوزه‌ی فارس موسوم به فرهنگ قلعه-شقا تشخیص داده شد. ریشه و منشأ فرهنگ‌های عصر مفرغ در حوزه‌ی جغرافیایی فارس بومی و محلی بوده است. بنابراین تغییرات ساختاری در دوره گذار از دوره‌های مختلف فرهنگی در این محدوده مشاهده نمی‌شود، این در حالی است که این گونه‌های فرهنگی در روند پیدایش و تکامل خویش تا جایگزینی با فرهنگی نو، کمتر از شاخصه‌های فرهنگی مناطق هم‌جوار بهره برده‌اند.         

Keywords:

موزه‌ آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) , سفال‌های پیش از تاریخ , عصر مفرغ , دوره کفتری