ماهیت حق در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه

مفهوم و اقسام حق در حوزه های متعددی همچون حقوق، فقه، فلسفه و عرفان، فلسفه حقوق و... مطرح میگردد که در هر یک از این عرصه ها به آن از ابعاد مختلفی پرداخته شده است. با بررسی کتب فقهای متقدم امامیه مشخص میشود در خصوص ماهیت حق به معنی خاص، بین فقها اختلاف نظر وجود داشته و تعاریف مختلفی ارائه شده است که میتوان آنها را در سه نظریه تقسیم بندی نمود: اول) حق به معنای سلطنت دوم) حق به معنای مالکیت ضعیف سوم) حق به معنای اعتبار خاص؛ اما نسبت به اکثر نظریات مذکور اشکالاتی وارد آمده است. در نظام حقوقی ایران نیز تعریفی از حق صورت نگرفته اما حقوقدانان در آثارشان به ارائه تعریفی از آن پرداخته اند و در تعابیر گوناگون، از حق به سلطه، اقتدار و توانایی تعبیر نموده اند. همچنین فقها و حقوقدانان حق را به اعتبارات مختلف به اقسامی تقسیم کرده اند. این نوشتار پس از بیان معانی لغوی و اصطلاحی حق به بررسی و نقد مختصر نظریات موجود در رابطه با مفهوم آن میپردازد و درصدد تعیین ماهیت حق از بین مباحث مذکور است و در نهایت حق را اعتبار خاص میداند و همچنین وجه تمایز حق از مفاهیم حکم و ملک را تبیین می نماید.

Keywords:

ماهیت حق , سلطنت , اعتبار خاص , حکم , ملک