ارتباط خداوند و انسان از نگاه ابنسینا و غزالی

چگونگی رابطه میان انسان و خداوند یکی از دغدغههای مهم فلسفی، کلامی و عرفانی در جهان اسلام بوده­است. فیلسوفان، متکلمان و عرفای مسلمان با توجه به رهنمودهای قرآن در این زمینه و نیز رویکردهای عقلانی خویش و تاثیرپذیریشان از برخی از اندیشههای فلسفهیونانی، کوشیدهاند تا هریک بهگونهای متمایز و درعینحال بدون تعارض این رابطه را تبیین کنند. پژوهش کنونی به بررسی آرای دو اندیشمند برجسته از جریانهای مذکور میپردازد. ابنسینا به نمایندگی از فیلسوفان مسلمان این رابطه را با الگوی عشق و ادراکات عقلی تبیین میکند و معتقد است آدمی با شهود و حب و کشش خویش بهسوی خداوند، به مقامی میرسد که میتواند لذتی هم پای لذت فرشتگان کسب نماید. غزالی به عنوان صوفی و عارف، رابطه میان انسان و خدا را در الگوی فنا و نابودی عرفانی و در چارچوب وحدت با خداوند تبیین مینماید. این رویکردهای دوگانه فلسفی و عرفانی دارای پیشفرضهای هستی­شناختی، انسانشناختی، معرفتشناختی و الهیاتی هستند.

Keywords:

عشق , فنا , ابنسینا , غزالی , ماهیت خداوند , ماهیت انسان