اشتغال غیررسمی و فقر خانوارهای شهری و روستایی در ایران

عدمحمایت بخش تامین اجتماعی و عدم وجود قوانین بازار کار در اشتغال غیررسمی موجب شده است این انتظار قوت بگیرد که فقر در خانواری که سرپرست آن خانوار اشتغال غیررسمی را برمیگزیند بیشتر از خانواری است که سرپرست خانوار در بخش رسمی مشغول به کار است. ازاینرو در این پژوهش سعی شد تا اثر اشتغال غیررسمی به همراه سایر عوامل موثر بر فقر خانوارها بررسی شود. بدین منظور، با بهرهگیری از ریز دادههای طرح هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی در سال ۱۳۹۷، نخست، خط فقر بر پایه روش ۶۶ درصد میانگین سرانه­ی مخارج خانوارها به تفکیک استانی برای مناطق شهری و روستایی محاسبه و خانوارهای فقیر شناسایی شد. سپس با توجه به شاخص ارائهشده در این پژوهش، نوع اشتغال سرپرستان خانوارها به لحاظ رسمی و غیررسمی مشخص شد. در پردازش اولیه دادهها، مقایسهی میان خانوارهایی که سرپرستان شاغل دارند نشان داد که بیشترین میزان فقر مربوط به خانوارهای با سرپرست شاغل در مشاغل غیررسمی است. در ادامه، برآورد الگوی پژوهش با متغیر وابستهی محدود بر مبنای دادههای شبه تابلویی و به روش اثرات تصادفی در رگرسیون لجستیک در قالبی جداگانه برای ۱۳۲۴۸ خانوار شهری و ۱۳۱۱۵ خانوار روستایی در ۳۱ استان انجام شد. نتایج نشان داد اشتغال غیررسمی سرپرست خانوار اثر مستقیم بر احتمال فقر خانوار دارد و میزان تاثیرگذاری در مناطق شهری بیش از مناطق روستایی است. همچنین متغیرهای تحصیلات، سن و جنسیت سرپرست خانوار تاثیر معکوس و متغیرهای مجذور سن و بعد خانوار با اثری مستقیم بر احتمال فقر خانوار همراه است. بدین نحو که اثرگذاری مطلوب تحصیلات و سن؛ و تاثیر نامطلوب بعد خانوار بر احتمال فقر خانوارها در مناطق شهری بیش از مناطق روستایی است

Keywords:

Poverty , Informal Employment , Pseudo-Panel Data , Iran , فقر , اشتغال غیررسمی , دادههای شبه تابلویی , ایران