مبانی دینی و تحلیل روانشناختی«صبر» با تکیه بر آیات قرآن کریم

انسان اگر صبور نباشد، نمیتواند در برابر حوادث و ناملایمات کوبنده زندگی دوام آورد و سلامت روانی خود را حفظ کند و چه بسا در معرض اختلالات روانی قرار میگیرد. «صبر» مقاومت در برابر ناملایمات و دشواریهای روزگار و موانع درونی است. میزان «صبر» افراد در طی زندگی و در اثر حوادث مختلف میتواند کم یا زیاد شود. از این رو، آموزش «صبر» اهمیت پیدا میکند. در قرآن کریم نیز برای آموزش صبر از روشهایی چون دستور صریح، بیان فواید «صبر»، سفارش یکدیگر به «صبر» و ارائه الگو استفاده شده است. از دیدگاه روانشناسی میتوان از روشهایی چون تقویت تفکیکی، تنشزدایی، خود آموزشدهی و سرمشقگیری و همانندسازی استفاده کرد. از جمله پیامدهای صبر دستیابی به حقیقت، افزایش قدرت مقابله با حوادث، ایجاد تعادل روانی، آسان شدن سختیها و مهرورزی میباشد. سخترویی از مفاهیم مشابه با «صبر» در روانشناسی است، اما در واقع، با آن متفاوت است. «صبر» از طریق توجه به تمام رویدادهای مثبت و منفی که در طی ناملایمات رخ میدهد، کاهش ادراک ناکارآمدی و غلبه بر موانع و به تبع آن، شکوفایی باعث کاهش اضطراب میشود. همچنین «صبر» از طریق افزایش تلاش برای رفع موانع، مواجهه با تقویتکنندههای مثبت را زیاد میکند و از طریق کاهش و تغییر ارزیابی منفی نسبت به جهان، کاهش درماندگی و افزایش مهرورزی باعث کاهش افسردگی میشود. «صبر» میتواند مهروزی بین انسانها را تقویت کند و آنان را از خودخواهی به سمت دگرخواهی سوق دهد. «صبر» از طریق افزایش مهرورزی و یادآوری نعمتهای پروردگار در زمان سختی منجر به افزایش شادکامی میشود.

Keywords:

قرآن کریم , صبر , سلامت روانی , روانشناسی دین , سخترویی , آموزش