عوامل فرهنگی-اجتماعی تاثیرگذار بر مانایی مسجد جامع عتیق اصفهان

بیان مسئله: مسجد جامع اصفهان یکی از مهمترین ابنیه تاریخی دوره اسلامی است که تا کنون پژوهشهای گوناگونی پیرامون آن انجام شده، اما بیشتر این پژوهشها متوجه وجه کالبدی آن بوده و وجوه فرهنگی و اجتماعی آن، کمتر مورد توجه واقع شده است. از سویی دیگر، مسجد جامع اصفهان بنایی است که در گذر قرنها همچنان مانا به حیات خویش ادامه داده است؛ بنابراین پژوهش حاضر در جستجوی پاسخ این پرسشهاست: عوامل فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار بر مانایی تاریخی مسجد جامع اصفهان چیست و این عوامل چگونه توانستهاند، در دورانی که هنوز قوانین و علوم حفاظتی و مرمتی شناختهشده نبود، تداوم حیات کالبدی و کارکردی این بنا را سبب شوند؟هدف پژوهش: با توجه به آنچه گفته شد، هدف از این پژوهش شناخت عوامل فرهنگی-اجتماعی تاثیرگذار بر مانایی مسجد جامع عتیق اصفهان در طول تاریخ، با تکیه بر منابع تاریخی و مستندات کالبدی (کتیبههای مسجد) و پژوهشهای معاصر است. نتایج این پژوهش میتواند به تدوین راهکارهای مناسبتری جهت نگهداری بافتهای تاریخی کمک کند که، علاوه بر حفظ کالبد بافتهای تاریخی، مبتنی بر مشارکت اجتماعی و البته توام با حفظ زندگی باشد.روش پژوهش: در این پژوهش از نظریه زمینهای استفاده شده که برگرفته از دادههایی است که در طی فرایند پژوهش بهصورت نظاممند گردآوری و تحلیلشدهاند. براساس این روش، ابتدا کدگذاری باز تا مرحله اشباع نظری صورت پذیرفت و پس از آن، دستهبندی و تجزیه و تحلیل کدها تا مرحله کدهای گزینشی انجام شد.نتیجهگیری: نتایج پژوهش بیانگر آن است که پنج عامل اساسی فرهنگی و اجتماعی، شامل حضورپذیری، مشارکتپذیری، فرهنگ بانیگری و وقف، تغییرپذیری و روزآمدی، نقش پررنگی را در مانایی مسجد جامع اصفهان ایفا کرده و طی قرنها این مسجد را از زوال و نیستی محافظت کردهاند.

Keywords:

مسجد جامع اصفهان , مانایی , عوامل فرهنگی و اجتماعی