طبقه بندی و تجزیه تحلیل پوشاک در نگاره های نسخه چاپ سنگی هزار و یک شب

نسخه چاپ سنگی هزارو یک شب موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک یکی از فاخرترین کتاب ها با ارزش تاریخی است که دردوره ی قاجار تدوین شده است. داستان های این کتاب دارای محتوای بسیاری همچون طنز، تعالیم اخلاقی، آداب و سنن ملل مختلف، مشکلات اجتماعی، مسافرت و سیاحت می باشد. متن اولیه این کتاب عربی بوده است که در سال ۱۲۵۹ هـ.ق در زمان محمد شاه به دست عبداللطیف طسوجی تبریزی به فارسی ترجمه شده است و تصویرگر این کتاب نیز میرزا حسن اصفهانی می باشد. در این پژوهش با بررسی تصاویر نسخه چاپ سنگی هزارو یک شب به طبقه بندی و تجزیه تحلیل پوشاک و مقایسه انواع پوشاک بکار رفته در این نسخه با انواع پوشاک گزارش شده از اقشار مختلف مردم در دوره قاجار پرداخته شده است.شیوه این تحقیق توصیفی و تطبیقی با استناد به منابع کتابخانه ای و تصویری می باشد. با بررسی تصاویر شخصیت های داستانی در این نسخه به ترسیم فرم خطی پوشاک پرداخته شده است و این ترسیم های خطی مبنای تجزیه و تحلیل های بعدی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد لباس درباریان و منسوبان ایشان با افراد عامی متفاوت و متناسب با جایگاه اجتماعی آنها می باشد، نوع دامن، انواع سرپوش مورد استفاده و همچنین انواع پاپوش در بین زنان این دو طبقه با یکدیگر متفاوت است.اما نتایج بررسی پوشاک مردان نشان می دهد که جزئیات لباس های مردان در طبقه مرفه در مقایسه با جزئیات لباس های مردان در طبقه عامی جامعه بسیار بیشتر و مفصل تر است.همچنین مسافرت ناصرالدین شاه به اروپا سبب تحول در پوشاک می شود. بدن نمایی پوشاک زنان، برهنه شدن شکم به دلیل نوع بستن دامن، نوع کت و چارقد در بین زنان و همچنین نوع شلوار و کلاه در بین مردان حاکی از تاثیر پذیری لباس های بکار رفته در تصاویر چاپ سنگی هزار و یک شب از فرهنگ پوشاک غربی می باشد.

Keywords:

پوشاک , نگارگری , چاپ سنگی , کتاب هزار و یک شب