اجتهاد تمدنی؛ منطق فهم دین در مقیاس تمدنسازانه چیستی، امکان و چگونگی

هدف نگارنده در این مقاله، دستیابی به روشی استنباطی مبتنیبر مکتب اجتهاد جواهری، برای اکتشاف نظر شارع درباره ساختارها و فرایندهای لازم در تحقق یک تمدن است. در این مقاله، پس از مفهومشناسی «تمدن» و «اجتهاد»، به چیستی اجتهاد تمدنی پرداخته شده است که دال مرکزی آن «استنباط فرایندها» از ادله است و تمایز آن با عناوین مشابهی مانند فقه حکومتی و فقه نظام ارائه شده است. سپس با استفاده از تعمیم متعلق حکم از «فعل جوارحی مکلف فردی» به «کلیه فعل و انفعالات و تغییرات حاصل از ساختارها و فرایندها» و تعمیم کارکرد «حجیت» از «معذریت و منجزیت» به «مدرکیت»، اثبات شده است که اجتهاد به فقه موجود اختصاص ندارد و میتواند فهم از گزارههای توصیفی و اخلاقی را هم در مقیاس خرد و هم مقیاس کلان مدیریت کند. در انتهای مقاله نیز به چگونگی اجتهاد تمدنی، با استفاده از ابزار «وضع الفاظ برای ارواح معانی» و ابزار «منطق سیستمها» در جمع میان ادله پرداخته شده و نمونهای از این عملیات نیز ارائه شده است.

اجتهاد تمدنی؛ منطق فهم دین در مقیاس تمدنسازانه چیستی، امکان و چگونگی Keywords:

Islamic Civilization , Logic of Understanding Religion , Civilized Jurisprudence , Civilized Ijtihad , Religious Systematization. , تمدن اسلامی , منطق فهم دین , فقه تمدنی , اجتهاد تمدنی , نظامسازی دینی.