شناسایی شاخصهای حکمرانی الکترونیک در آموزش عالی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین)

پیشینه و اهداف: پیادهسازی حکمرانی الکترونیک در حوزه آموزش کمک میکند تا موسسات آموزشی و دانشگاهها بتوانند با استانداردهای مدیریتی به روز و کارآمد در سطح جهانی، برای مقابله با چالشهای ناشی از جهانیشدن و رقابت بینالمللی و علمی و پیشرفت تکنولوژی آمادگی داشته و بهرهوری و اثربخشی لازم و کافی را داشته باشند. هدف اصلی حکمرانی الکترونیک در حوزهی آموزش، ارتقا سطح کیفی آموزش است. دانشگاهها از جمله سازمانهایی هستند که با توجه به تعاملات گسترده با دانشجویان برای پیادهسازی حکمرانی الکترونیک مناسب هستند. بررسی پیشینه های موجود در این خصوص نشان از رو به رشد بودن این حوزه مطالعاتی دارد اما تعداد پیشینه های کاملا مرتبط کم بوده و تعداد شش تحقیق را که فقط تاحدودی با موضوع پژوهش مرتبط هستند را نشان می دهد که در قالب جدول خواندن متون مورد بررسی قرار گرفته است. حال می توان گفت هدف از پژوهش حاضر نیز شناسایی شاخصهای حکمرانی الکترونیک در آموزش عالی و بطور خاص دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین می باشد. روشها: این پژوهش از نظر روش پژوهش جز تحقیقات توصیفی-پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است. جمعآوری اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان صورت گرفته است، ابتدا نتایج و داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای و بررسی پژوهش های پیشین به علاوه ی داده های بدست آمده در مصاحبه ی نیمه ساختار یافته با خبرگان در نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA پیاده سازی شد . در مرحله بعد ابتدا  کد گذاری باز بر روی داده ها انجام گرفت و در ادامه ،کدهای باز بدست آمده، تحت طبقات انتزاعیتر و کلیتر با عنوان مولفه دستهبندی شدند و کدگذاری محوری انجام گرفت که در این مرحله ۶۶ شاخص، ۵ بعد و ۹ مولفه استخراج شد و در مرحله ی بعد برای سنجش روایی شاخص های بدست آمده از تکنیک دلفی استفاده شد که در نهایت ۵۹ شاخص، ۵ بعد و ۹ مولفه به تایید نهایی خبرگان رسید. جهت بررسی و تجزیه و تحلیل تکنیک دلفی از آمار توصیفی استفاده شد و در نهایت  با استفاده از کدگذاری گزینشی، مدل پژوهش استخراج گردید. یافته­ها: در این پژوهش ابتدا تمامی داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای،  مصاحبه با خبرگان و استخراج شاخص ها کدگذاری گردیده و سپس سنجش روایی آنها با استفاده از روش دلفی صورت گرفته و در نهایت پس از مرحله ی کدگذاری گزینشی، مدل پژوهش بدست آمد که شامل ۵۹ شاخص، ۵ بعد (مشارکت الکترونیک، تعامل الکترونیک، خدمات الکترونیک، سیستم خودکار اداری (اتوماسیون) و اداره کردن الکترونیک) و ۹ مولفه (اطلاعرسانی الکترونیک، مشاوره و تبادلنظر الکترونیک، تعامل الکترونیک دانشگاه با سایر ذینفعان، تعامل الکترونیک ذینفعان با یکدیگر، آموزش الکترونیک، خدمات نرمافزاری، سرمایهگذاری در حوزه ICT، سامانه ثبت و پیگیری و سامانه جامع و مرکزی) می باشد. نتیجهگیری: نتایج بدست آمده از مراحل سگانه ی تکنیک دلفی نشان داد که از دید خبرگان شاخصهای «انجام و پیگیری کلیه امور اداری، آموزشی، مالی و فارغالتحصیلی بهصورت آنلاین»، «اطلاعرسانی الکترونیک از طریق پورتال دانشگاه به دانشجویان»، «اختصاص درصدی از درآمد دانشگاه به توسعه زیرساختهای الکترونیک»، «دسترسی به اینترنت پرسرعت در کل واحدهای تابعه دانشگاه» و «ارزیابی عملکرد الکترونیک» دارای بالاترین میزان اهمیت بودند.

Keywords:

حکمرانی , حکمرانی الکترونیک , شاخص آموزش عالی , دانشگاه , MAXQDA