درآمدی بر نظریه حقوقی اسلام

نظریه حقوقی اسلام مجموعه گزارهها و آموزههای نظاممند است که میتواند قواعد حاکم بر روابط اجتماعی انسان را که دارای ضمانت اجرا بوده تحلیل نماید. این نظریه بر اساس بنیانهای نظری هستیشناختی و انسانشناختی، مبنای الزام قواعد حقوقی را اراده حکیمانه شارع دانسته است و این اراده بر اساس منابع شناختهشده و روششناسی تقنینی و تفسیری متناسب با مبنا و منبع و هماهنگ با ابعاد وجودی انسان و غایتمندی آخرتگرایانه وی در قالب اصول، قواعد، نهادها و سازمانهای حقوقی متناسب با نیازهای متفاوت فردی و اجتماعی قابل استخراج و فهم است. بر اساس این نظریه اگرچه اراده شارع در بازه زمانی مشخص و در جامعهای با ساختار سنتی ابراز گریده است، اما با ظرفیتهای وسیع خویش توان تنظیم روابط متنوع اجتماعی در دورههای مختلف و جوامع گوناگون را دارد. این نظریه به لحاظ معرفتی مرزهای خویش را با نظریههای انسانمحور و حتی دینمحور مشخص نموده است. با وجود ترسیم مرزها و بیان سلبی نسبت به نظریههای رقیب به لحاظ اثباتی دسته وسیعی از مکاتب و نظریههای خرد را در خود جای داده است. نظریه حقوقی اسلام میتواند ابعاد مختلف نظام حقوقی منسجمی را در برابر نظامهای حقوقی دیگر ترسیم کند.

Keywords:

نظریه حقوقی اسلام , نظام حقوقی , مبنای حقوق , منابع حقوق , روششناسی حقوق