بررسی زمان در حکایتهای کلیلهودمنه بر اساس نظریه زمان در روایت

در روایتشناسی ساختارگرا برای هر روایتی دو نوع زمان مطرح است: زمان متن، زمان داستان. ترتیب، دیرش و بسامد در حیطه «زمان متن»، زمان تقویمی و زمان حسی و عاطفی در گستره «زمان داستان» از مباحث اصلی زمان در دانش روایتشناسی است. اگرچه نظریهپردازی درباره شگردها و روشهای زمان در روایتهای تاریخی و ادبی بحثی تازه بوده و به قرن بیستم باز میگردد اما شیوه روایتگری داستان در داستان کلیلهودمنه، زمینه مناسبی برای طرح مولفههای اصلی زمان در این اثر فراهم آورده است. مقاله حاضر نتیجه پژوهشی است که به شیوه توصیفی-استقرایی و بر اساس نظریه «زمان در روایت» به بررسی زمان در حکایتهای اصلی و فرعی کلیلهودمنه پرداخته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که حکایتهای کلیلهودمنه همخوانی معناداری با ویژگیهای «زمان متن» دارد. چنانکه در «دیرش» به ترتیب مکث توصیفی، صحنه نمایش، خلاصه و حذف، بسامد بیشتری دارد؛ در «ترتیب» فراوانی کاربرد پسنگاه بیشتر از پیشنگاه است و در بحث «بسامد»، به بسامد بازگو، بیشتر از بسامد مکرر توجه شده است. این دستاوردها نشان میدهد کتاب کلیلهودمنه با وجود داشتن نثری فنی، دارای شیوهای اعتدالی در روایت حکایتهاست و هرگز اطنابش بیشتر از ایجاز و اعتدالش نیست.

Keywords:

روایتشناسی ساختارگرا , زمان متن , زمان داستان , کلیلهودمنه , ژرار ژنت