رهیافتی بر تعیین هدایت هیدرولیکی آبخوان آبرفتی: مطالعه موردی آبخوان دشت انار

یکی از مشکلات کشور ما ایران در دهه های اخیر، کاهش حجم ذخایر استراتژیک آب زیرزمینی به دلیل برداشت های بی رویه از آبخوان ها است. مطالعه ویژگی های هیدرودینامیکی و هیدرولیکی آبخوان ها جهت مدیریت و حفاظت از منابع آب زیرزمینی ضروری و نیازمند داده های دقیق، در دسترس و قابل راستی آزمایی است. یکی از مهم ترین پارامترهای بنیادین در محاسبه ضرایب هیدرودینامیکی آبخوان ها، قابلیت هدایت هیدرولیکی یا قابلیت نفوذپذیری رسوبات آبخوان می باشد. امروزه روش های مختلفی با دقت متفاوت برای محاسبه ضریب هدایت هیدرولیکی در صحرا و آزمایشگاه وجود دارد، که بسته به داده های در دسترس، مدت زمان و هزینه پژوهش، می توان از یک یا چند روش به طور همزمان جهت محاسبه ضریب فوق استفاده کرد. در این پژوهش با تعیین ضرایب هیدرولیکی رسوبات آبرفتی آبخوان دشت انار، ساختار نفوذپذیری و ویژگی هیدروژئولوژیکی این رسوبات در مناطق مختلف آبخوان با روش های مختلفی بررسی شده است ۱. بر اساس ضریب قابلیت انتقال آبخوان در سه نقطه از دشت، محاسبه متوسط هدایت هیدرولیکی ۴/۵۷×۱۰(-۵) متر در ثانیه به دست آمد. ۲. هدایت هیدرولیکی رسوبات دشت با محاسبه میانگین مقدار هدایت هیدرولیکی ذاتی رسوبات از طریق ۱۶ لوگ حفاری به دست آمده از چاه های مشاهدهای با استفاده از نمودار فریز و چری ۱/۰۲×۱۰(-۴) متر بر ثانیه تخمین زده شد ۳. هدایت هیدرولیکی این رسوبات از طریق آزمایش پمپاژ دو حلقه چاه بهره برداری نیز با استفاده از معادله تایم ۵/۴۲×۱۰(-۳) متر بر ثانیه محاسبه شد. ۴. هدایت هیدرولیکی برآورد شده از توزیع تخلخل و اندازه دانه با استفاده ازتجزیه و تحلیل تصاویر مقطع نازک رسوبات آبخوان در دو محل در شمال و جنوب دشت انار ۱/۵۶×۱۰(-۳) متر بر ثانیه اندازه گیری شد. تفاوت مقادیر هدایت هیدرولیکی رسوبات آبرفتی آبخوان در مناطق مختلف دشت انار به ویژگی های رسوب شناسی مثل جنس، اندازه، جورشدگی، گردشدگی، سیمانشدگی رسوبات و همچنین ویژگی های هیدروژئولوژیکی محیط جریان و خواص سیال مثل چگالی، لزجیت و دمای سیال و در نهایت روش محاسبه بستگی دارد. با توجه به نتایج این پژوهش، یکی از دقیق ترین روش های بررسی پارامترهای هیدروژئولوژیکی و محاسبه هدایت هیدرولیکی رسوبات آبخوان، تجزیه وتحلیل تصاویر مقاطع نازک تهیه شده از رسوبات آبخوان است. از این روش برای اولین بار برای محاسبه هدایت هیدرولیکی رسوبات آبخوان دشت انار استفاده شده است. با توجه به مقایسه مقادیر هدایت هیدرولیکی به دست آمده از روش های متفاوت، این روش دارای دقت قابل قبولی برای محاسبه تخلخل و هدایت هیدرولیکی رسوبات ابخوان های آبرفتی است.

Keywords:

رفتار هیدروژئولوژیکی , هدایت هیدرولیکی , آبخوان آبرفتی انار , ایران مرکزی