ارتباط رنگ و اسید لینولنیک بذر با عملکرد و اجزای عملکرد دانه بزرک در اصفهان ( Linum usitatissimum L.)

بزرک از گیاهان دانه روغنی با سازگاری وسیع است، که در بیشتر مناطق جهان کشت می شود. روغن بزرک معمولی به لحاظ میزان زیاد اسید چرب لینولنیک (۵۰%) بوده و می توانند به مصارف خوراکی برسند. رنگ زرد بذر به عنوان یک نشانه ظاهری برای ژنوتیپ های با کیفیت روغن خوراکی، در جدا کردن آنها از ژنوتیپ های معمولی با کیفیت روغن صنعتی، که عموما دارای رنگ بذر قهوه ای می باشند، مورد توجه است. در این پژوهش لاین های مختلف با ترکیب کامل دو رنگ بذر (زرد و قهوه ای) و دو میزان اسید لینولنیک (زیاد و کم)، در چارچوب طرح بلوک کامل تصادفی، برای صفات زراعی، به ویژه عملکرد دانه و اجزای آن، در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۷۹ ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که لاین های با میزان زیاد اسید لینولنیک، نسبت به لاین های با میزان کم، به صورت معنی دار عملکرد دانه بیشتری (حدود ۱۲%) داشتند. ولی هیچ کدام از صفات زراعی دیگر و نیز اجزای عملکرد دانه به طور معنی دار تحت تاثیر میزان اسید لینولنیک قرار نگرفتند. صفات شمار گیاهچه در متر مربع، شمار انشعاب در بوته، شمار کپسول در بوته و عملکرد دانه در بوته به صورت معنی دار به رنگ بذر بستگی داشتند، به نحوی که لاین های با رنگ بذر زرد نسبت به لاین های با رنگ بذر قهوه ای دارای میزان سبز شدن کمتر، ولی شمار انشعاب، شمار کپسول و عملکرد دانه در بوته بیشتری بودند. افزایش عملکرد دانه در بوته در لاین های با رنگ بذر زرد نسبت به لاین های با رنگ بذر قهوه ای، ناشی از کاهش تراکم بوته، و در نتیجه افزایش شمار کپسول در بوته در این لاین ها بوده است. لاین های با رنگ بذر زرد و قهوه ای از لحاظ عملکرد دانه تفاوت معنی دار نداشتند. بنابراین، تاثیر کاهش تراکم بوته بر عملکرد دانه در لاین های با رنگ بذر زرد از طریق افزایش شمار انشعاب و شمارکپسول در بوته، و نتیجتا عملکرد دانه در بوته جبران گردیده است.

Keywords:

Seed colour , Linolenic acid , Flax , Seed yield , Yield components. , رنگ بذر , اسید لینولنیک , بزرک , عملکرد دانه , اجزای عملکرد