معناشناسی «بیضه» در روایت «لعن الله السارق یسرق البیضه فتقطع یده...» / حسین خاکپور، محمد ادریس بلوجی، هادی زینی ملک آباد

شناخت معنای واژگان عربی و دقت در نوع کاربرد و بافت های گونا گون، یکی از رسالت های دانش فقه الحدیث است که خواننده را به معنای مورد نظر و مقصود حدیث رهنمون می سازد. بر این اساس، نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی و تحلیل معنای واژه «بیضه» در احادیث پیامبر خدا۹ پرداخته است تا به معنای این واژه در حدیث «لعن الله السارق یسرق البیضه...» دست یابد. تحقیق نشان می دهد که در کلام پیامبر خدا۹ «بیضه» هم در معنای حقیقی - یعنی تخم مرغ - و هم در برخی معانی مجازی - که کلاه آهنی، مجتمع، خصیه، ورم بدن و زن سفید، سرور، دوشیزه و ...هستند _ به کار رفته است. همچنین ترکیب و بافت های این واژه در احادیث بیشتر به صورت اضافت، ممیز، مشبه به و با قرینه هایی کاربرد دارد؛ اما در روایت مورد بحث کاربردی غیر از این چهار صورت به نظر می آید که تاویلات و دیدگاه های متفاوتی از علما پدیدآورده است؛ برخی با در نظر گرفتن معنای حقیقی - بدون تاویل - آن را حمل بر معنای حقیقی نموده اند، و عده ای با برگزیدن معنای مجازی به تاویل آن پرداخته اند. از میان نظرات مختلف، تاویل «ذم و تقبیح سرقت و سوء فرجام» درست تر به نظر می رسد. برخی دیگر از علما از میان معانی مجازی کلاه آهنی را مراد گرفته اند که با دیگر روایات، استعمال عرب و قراین سازگار نیست.

Keywords:

حدیث , مفهوم شناسی , مفردات , البیضه