مفاد اعداد و خصال در روایات اخلاقی / محمد عالم زاده نوری

گاهی در آیات و روایات برای بیان موضوعی اخلاقی، به موارد آن با ذکر عدد اشاره شده است. مواردی وجود دارد که عدد، گویای همه اطراف موضوع نیست. در اینجا نوعی تعارض بدوی هست؛ زیرا از یک سو ظاهر عدد بر حصر دلالت دارد و از سوی دیگر، با توجه به قراین، یقین داریم آن موضوع به این موارد منحصر نمی شود. اصولیان در مباحث الفاظ، دلالت عدد بر مفهوم را بررسیده و نوعا آن را، جز در مقام تحدید، نپذیرفته اند. مشابه این داوری را به احکام اخلاقی نیز می توان تعمیم داد. ذکر اعداد در متون دینی بیشتر به اهداف بلاغی صورت گرفته، مراد جدی متکلم نیست و پیام ویژه ای جز بیان اهمیت و محوریت، درجه فراگیری و ابتلا یا امثال آن ارائه نمی دهد. بر این اساس، تا زمانی که قرینه قاطعی در میان نباشد، نمی توان این اعداد را در استنباط آموزه اخلاقی از متون دینی لحاظ کرد. البته انکار نمی توان کرد که در مواردی، قراین موجود در کلام نشان دهنده اراده جدی معنای عدد است.

Keywords:

عدد , قرآن و حدیث , اخلاق , مفاد و مدلول اعداد