تکامل ژئوشیمیایی آب شور سازندی مخزن گازی مزدوران

مخزن مزدوران یکی از مخازن میدان گازی خانگیران است که به شکل سکانس های پسروی و پیشروی آب دریای قدیمی در حوضه رسوبی کپه داغ تشکیل شده است. این مخزن در سازندهای شوریجه و مزدوران که از آهک، دولومیت، ماسه سنگ و شیل تشکیل شده اند قرار گرفته است. سازند مزدوران در پلت فرم کربناته و سازند شوریجه در سیستم رودخانه ای طی ژوراسیک نهشته شده اند. آب دریای قدیمی تبخیرشده منشا آب های شور سازندی موجود در مخزن مزدوران بوده است. آب دریای تبخیرشده قدیمی از زمان دفن تا حال حاضر در تماس با سازندهای مختلفی بوده و ترکیب اولیه آنها تغییر کرده است. مقادیر غلظت یون های اصلی، فرعی و عناصر کمیاب در آب های تولیدی سرچاهی مخزن مزدوران و دو نمونه عمقی از آبران شور زیر مخزن شوریجه برای بررسی تکامل ژئوشیمیایی اندازه گیری شد. در اثر تبخیر آب دریا، غلظت همه یون ها در شورابه تا حد اشباع زیاد شده است؛ اما طی گذشت زمان، غلظت یون های کلسیم، لیتیم، استرانسیم، بور، ید نسبت به منشا اولیه افزایش و غلظت یون های سدیم، منیزیم، سولفات کاهش یافته است. در طول زمان غلظت عناصر شورابه های تولیدی این مخزن به علت تبخیر، واکنش آب و گاز و واکنش آب و سنگ همچون دولومیتی شدن، آلبیتی شدن پلاژیوکلاز، ایلیتی شدن اسمکتیت، رسوب یا انحلال کانی های سولفاته، رسوب کربنات های منیزیم دار تغییر کرده است؛ غلظت پتاسیم و کلر عمدتا تحت تاثیر فرایند تبخیر آب دریای قدیمی قرار داشته است. نتایج پژوهش حاضر در راستای شناخت تاریخچه رسوب گذاری، فرایندهای ژئوشیمیایی ثانویه در مخزن، تعیین منشا و سازوکار شوری آب های تولیدی مخازن گاز برای مدیریت پایدار مخزن کاربرد دارد.

Keywords:

میدان خانگیران , آب دریای قدیمی تبخیرشده , تکامل ژئوشیمیایی , آب شور سازندی