معرفی گونه Metopaster parkinsoni Forbes, ۱۸۴۸ ، از خانواده گنیاستریده (ستاره­های دریایی) در توالیهای کرتاسه شمال خاور ایران و بررسی اولین فرآیندهای بیواستراتینومیکی بر روی آن

    آستروئیدها (گروهی از ستاره­های دریایی) بخش مهمی از فونای بنتیک دریایی را از زمان اردویسین تا عهد حاضر به خود اختصاص داده و اوسیکلهای منفرد آنها در بسیاری از نهشته­های دریایی به ویژه در زمان کرتاسه پسین مشاهده شده­اند. با این حال تاکنون گزارش منتشر شده­ای از این فسیلها در توالیهای کرتاسه پسین ایران ارائه نشده است. نمونه شناسایی شده در این پژوهش متعلق به گونه Metopaster parkinsoni از خانواده گنیاستریده و راسته والواتیدا است که برای اولین بار از ایران و آسیا معرفی می­شود و اهمیت آن از این جهت است که گونه حاضر، خاوری ترین نمونه گزارش شده در حوضه تتیس است. این نمونه از دومین واحد سنگ آهک گل سفیدی سازند آب­دراز در برش پادها، خاور حوضه رسوبی کپه­داغ در شمال خاوری ایران به دست آمده است. حفظ شدگی خوب آن باعث شده تا تمامی پارامترهای موثر در تعیین گونه­ نظیر شکل، اندازه، تعداد، میزان کشیدگی و تزئینات اوسیکلهای مارژینال و نیز میزان زاویه اوسیکولار آن قابل مشاهده، بررسی و اندازه­گیری باشد. علاوه بر این، خراشهایی متعلق به اثر گاز گرفته شدن بدن این آستروئید توسط جانوران شکارگر یا لاشه­خوار دریایی کرتاسه پسین نیز بر روی سطح اوسیکلهای مارژینال مشهود است که نشان دهنده اولین آثار فرآیندهای بیواستراتینومیکی به هنگام مرگ و اندکی پس از مرگ جانور پیش از تدفین نهایی است. گونه M. parkinsoni پیش تر در بسیاری از نقاط دنیا به ویژه سنگ آهکهای گل سفیدی حوضه پاریس و انگلستان (سازند سیفورد) شناسایی و بیشترین فراوانی آن از بیوزون ماکروفسیلی Micraster coranguinum که دربردارنده مرز اشکوبهای کنیاسین ـ سانتونین می­باشد معرفی شده است. دومین واحد سنگ آهک گل سفیدی سازند آب­دراز در برش پادها نیز که نمونه مذکور از آن شناسایی شده است، همانند سازند سیفورد انگلستان مرز اشکوبهای کنیاسین ـ سانتونین را در خود جای داده است.

Keywords:

سازند آب­دراز , کرتاسه پسین , بیواستراتینومی , آستروئید , گونه Metopaster parkinsoni