بلاغت وجهیت در شعر مدحی دربار غزنوی
Publish place: Journal of Literary Criticism and Rhetoric، Vol: 9، Issue: 3
Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 234
This Paper With 20 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JLCR-9-3_007
تاریخ نمایه سازی: 26 اردیبهشت 1400
Abstract:
ادبیات از زبان ساخته شده است. بنابراین می توان در پژوهش های ادبی از نظریه های زبان شناختی سود جست. از میان این نظریه ها، نقشگرایی برای مطالعه بلاغت آثار ادبی مناسب تر است زیرا نقشگرایان در کنار جمله واره های منفرد و کلیت متن، به بافت شکل گیری متن (اقتضای حال و مقام) نیز توجه ویژه ای می کنند و این امر زیربنای بلاغت است. به تعبیر نقشگرایان، هر پاره سخن سه نقش اساسی و هم زمان دارد که آنها را فرانقش می نامند. یکی از این فرانقش ها برقراری رابطه دوسویه بین گوینده و مخاطب است. این فرانقش اجزای گوناگونی دارد و یکی از آنها وجهیت است. وجهیت مجموعه ای است از قضاوت گوینده نسبت به آنچه می گوید و نیز عدم قطعیتی که بر جمله واره ها حمل می کند. از سوی دیگر، بخش مهمی از سنت ادب فارسی، مدیحه سرایی است و یکی از مهم ترین حامیان مدیحه سرایان، دربار غزنوی بوده است. در شعر مدحی، اساسی ترین مولفه های موثر بر اقتضای حال و مقام، شخص شاعر، شخص ممدوح و مقام او هستند. در این پژوهش کوشیده ایم که تاثیر این مولفه ها را بر کاربرد وجهیت در اشعار مدحی دربار غزنوی بسنجیم و تا جای ممکن، با بررسی اشعار بازمانده، به قواعدی دست یابیم. همچنین داده هایی را که در این قواعد نمی گنجند، بنابر شرایط تاریخی موثر بر سرایش متن، تحلیل کنیم. بدین ترتیب، به عنوان نتایج این تحقیق می توان گفت که تغییر جایگاه ممدوح در طول زمان (از شاهزادگی به سلطنت) در هر حال منجر به تغییر موضع شاعر بر اساس کاربرد وجهیت می شود، به این صورت که ترفیع رتبه ممدوح باعث می شود شاعر در ستایش او از عناصر وجهی کمتری استفاده کند. در سوی دیگر، تغییر شخص ممدوح یا شاعر عموما مقدار کاربرد وجهیت را تغییر معناداری نمی دهد. ذکر قید «عموما» به این دلیل است که چنان که گفته شد، پدیداری بافت خاص موقعیتی که وضعیت ویژه ای را حکم فرما کند (مثلا منازعات و تسویه حساب های سیاسی در راستای کسب و تحکیم قدرت) می تواند مستقیما در میزان کاربرد وجهیت باعث تغییراتی شود.
Authors
سیاوش گودرزی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ایران.
مصطفی موسوی
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ایران.
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :