ارزیابی نحوه اثربخشی مولفه های شفابخشی منظر در باغ ایرانی و پارک های شهری با نگاهی به گفتمان جنسیتی نمونه موردی : باغ ارم و پارک آزادی شیراز

مطالعات انجام شده در زمینه ارتباط میان منظر و سلامت انسان نشان می­دهد که کشش ذاتی انسان به محیط­های طبیعی، حضور در این فضاها را سبب آرامش خاطر و در نتیجه ارتقا سلامت روحی و جسمی می­نماید. منظر شفابخش، فضاهایی با قابلیت کاهش تنش و بازگشت به سلامت روان را برای افراد فراهم می­کند. با توجه به حضور تاریخی باغ  ایرانی در جای­جای کشور و نیز پارک­های شهری از سال­های اخیر، لزوم توجه و تحقیق هرچه بیشتر در این زمینه جهت آشنایی با کیفیات و پتانسیل­های این دو فضا را مشخص می­نماید. از این رو در این پژوهش ضمن دسته­بندی عملکرد شاخص­های شفابخشی منظر در قالب اثرات احساسی، شناختی، رفتاری و اجتماعی، و مولفه­های طراحی در سه بخش عملکردی- فعالیتی، ادراکی- معنایی و کالبدی-بصری، به ارزیابی نحوه اثربخشی هر یک در باغ ایرانی و پارک شهری پرداخته شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی شاخص های بروز کیفیت شفابخشی منظر، که منجر به کاهش استرس و ارتقا سلامت روان می­شود، در دو زمینه متفاوت باغ ایرانی و پارک شهری است. راهبرد تحقیق در این پژوهش مشتمل بر ترکیب دو روش کمی و کیفی، و گردآوری اطلاعات در این خصوص از طریق پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده صورت گرفته است. این تحقیق باغ ارم و پارک آزادی شهر شیراز انجام شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عملکرد شاخص­های شفابخشی در باغ ایرانی و پارک شهری متفاوت است. ابعاد ادراکی- معنایی در باغ ایرانی و ابعاد فعالیتی- عملکردی در پارک شهری اثربخشی بهتری در بهبود کیفیت شفابخشی منظر دارند. همچنین مولفه­های(شناختی و اجتماعی) در میان زنان و مردان در باغ ایرانی و پارک شهری تاثیر متفاوتی دارد. به طور کلی بازخورد زنان در دریافت مولفه های شفابخشی محیط در الگوی ارگانیک(پارک شهری) نسبت به مردان کمتر است. با توجه به نتایج حاصل، استخراج نقاط مثبت و منفی عملکرد شفابخشی باغ و پارک و با در نظر داشتن تفاوت­های روان­شناسی زنان و مردان، می­توان فضاهای سبز طراحی شده در منظر شهر را از جهت کیفیت شفابخشی توانمندتر نمود.

Keywords:

منظر شفابخش , باغ ایرانی , پارک شهری , جنسیت