بررسی ویژگی های جغرافیای طبیعی، رسوب شناسی و تعیین سن کوهریگ فراشاه (تفت) جهت تشخیص شرایط محیطی کواترنر پایانی دامنه شمالی شیرکوه

     کوهریگ، پدیده­ای ناشی از تراکم ماسه بادی و مواد آواری در دامنه کوه است که به دلیل عملکرد متقابل و چند گانه بادهای شدید، وجود مانع و فرآیندهای دامنه­ای پدید می­آید. متاسفانه این پدیده در جغرافیایی طبیعی ایران به خوبی مورد شناسایی و بررسی قرار نگرفته، مطالعه آن می­تواند به شناخت بهتر روند تغییرات محیطی کمک کرده و در برنامه­ریزی­های محلی یاری رساند. کوهریگ مورد بررسی در این تحقیق، به دلیل دست خوردگی کمتر، در حدود چهار کیلومتری باختر تفت انتخاب شده است. نمونه­های ماسه بادی از عمق  ۰.۴ و ۴.۲ متری از سطح تپه انتخاب گردید. نمونه­ها پس از شستشو و انجام مراحل تمیز کردن کانی کوارتز، به روش پرتو افشانی رخشان نوری سن یابی شدند. سن­های به دست آمده نشان می­دهند که شکل گیری حداقل نیمه بالایی این کوهریگ بین عمق­های گفته شده، حد فاصل بازه زمانی معادل یا نزدیک به آخرین حداکثر یخچالی وورم (بین ۱۸ تا ۲۴ هزار سال پیش) روی داده است. میزان رسوب­گذاری میانگین سالانه ماسه بادی از یک میلیمتر تا بیش از ۱.۳۳ میلیمتر در سال به دست آمد که در صورتی که این نرخ به واقعیت نزدیک باشد، این کوهریگ در یک بازه زمانی حدود پنج تا حداکثر هشت هزار سال در اواخر پلیئستوسن نهشته شده است. این تعیین سن نشان می­دهد که برخلاف نظر رایج در مورد تسلط شرایط مرطوب و پرباران تر کواترنر ایران همزمان با دوره­های سرد یخچالی، حداقل در بخشی از این دوره و در مرکز ایران، اقلیم سرد و خشک با عملکرد فرآیندهای بادی برتری داشته است.

Keywords:

کوهریگ , ژئومورفولوژی و تعیین سن , رسوبات کواترنر , فراشاه