نقش ویژگی های کانی شناسی رس در شدت فرونشست زمین های دشت ابرکوه یزد

در دشت ابرکوه یزد پدیده ناخواسته فرونشست و رانش زمین در چندین موقعیت گزارش شده است. مطالعه حاضر مربوط به رانش­های موجود در یک مزرعه پسته در مسیر جاده کمربندی  از یزد و نزدیکی ابرکوه، پس از هلال احمر است. پس از ثبت مشاهدات مرفولوژیکی، کار نمونه­برداری از خاک در موقعیت­های نشست زمین انجام شد. آزمایشات معمول خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بر روی خاک و رسوبات انجام گرفت. آزمایشات تکمیلی مانند روش­های طیف نگاری فلوئوروسنس اشعه ایکس جهت تشخیص عناصر کل و پراش اشعه ایکس جهت کانی شناسی بر روی نمونه­های رس از رسوبات و خاک­ها صورت گرفت. آنچه می­توان به عنوان یافته­های جدید در این تحقیق اشاره کرد، وجود سازند­های رسوبی دولومیتیدر اقلیم خشک و بیابانی دشت ابرکوه است که گمان عامل کارست در نشست زمین را با تردید مواجه می­نماید. وجود دولومیت از طریق آزمایشات شیمیایی و پراش اشعه ایکس اثبات گردید. همچنین ویژگی خاص رس­ها در این ناحیه به صورت بین لایه­ایبا ترتیب تصادفی از ایلایت واسمکتیت،  توانسته است تا شدت فرونشست زمین را در این ناحیه افزایش دهد. وجود نوسانات سطح آب زیر زمینی به جای تنها افت سطح آب می­تواند تاثیر رس­ها در رانش زمین در این ناحیه را افزایش داده باشد. پیشنهاد می شود تا با افزودن ترکیبات کلسیم­دار، پایداری رس­ها را افزایش داد و واگرایی آنها را کم کرد. همچنین پیشنهاد می­گردد تا با چینه شناسی و شناسایی لایه­های رس موجود در رسوبات آبرفتی دشت ابرکوه، نقشه پهنه بندی خطر نشست زمین تهیه گردد تا کاربری اراضی و میزان استحصال آب را مدیریت کرد. 

نقش ویژگی های کانی شناسی رس در شدت فرونشست زمین های دشت ابرکوه یزد Keywords:

فرونشست زمین , نوسانات سطح آب زیر زمینی , اختلاط تصادفی ایلایت- اسمکتیت