وضعیت موقوفه پس از انقراض موقوف علیه در فقه امامیه و اهل سنت

در جوامع اسلامی، وقف از جایگاه ویژه ­ای برخوردار است و واقفین در اعتلای شعائر اسلامی و پیشبرد اهداف حکومتی نقش موثری ایفا می­ کنند. گاه اتفاق می­ افتد که واقفین عقد وقف را به نحوی منعقد می­ کنند که بطن اول آن موجود و بطن لاحق آن معدوم است و یا وقف بر بطن لاحق، شرعا مباح و مشروع نیست، نظیر وقف بر زید و کفار. در این صورت میان فقهای امامیه و علمای اهل­ سنت اختلاف است که وضعیت موقوفه با از بین رفتن صاحبان وقف چگونه خواهد بود؟ فقها در پاسخ به این مسئله، سه دسته هستند: عده­ ای از فقها، عقد وقف را باطل دانسته و عده دیگر جایز می­ دانند و کسانی که قائل به عدم بطلان هستند، دو رویکرد دارند: ۱. مال موقوفه به سبب شرطیت دوام در ذات عقد وقف، صرف امور خیر و ثواب می­ شود؛ ۲. مال موقوفه به ورثه موقوف­ علیهم باز می­ گردد تا وقف هم­ چنان ادامه یابد. حاصل پژوهش نشان می­ دهد که عقد وقف با از بین رفتن موقوف­ علیهم باطل می ­شود و موقوفه به واقف یا وراث حین الموت او باز می­ گردد. پژوهش حاضر با روش توصیفی­ -­ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه­ ای صورت گرفته است.

Keywords:

واقف , وقف , وقف منقطع الآخر , موقوفه , موقوف علیه