بررسی و نقد تصحیح تذکرهالاولیاء عطار بهاهتمام محمدرضا شفیعی کدکنی

تذکرهالاولیاء از مهمترین منابع عرفانی فارسی در شرح احوال و سخنان مشایخ صوفیه است. عطار نیشابوری این اثر را با توجه به آثار تالیفشده پیش از خود مانند طبقاتالصوفیه، حلیهالاولیاء، رساله قشیریه و کشفالمحجوب هجویری نگاشته است. رینولد الن نیکلسون در بین سالهای ۱۳۲۲ ق. (۱۹۰۵ م.) تا ۱۳۲۵ ق. (۱۹۰۷ م.) معتبرترین تصحیح انجامگرفته از این کتاب را انجام داده بود. پس از آن، شفیعیکدکنی در سال ۱۳۹۸ با انجام تصحیح دیگری از تذکرهالاولیاء، گره مفهومی بسیاری از واژگان، ترکیبات و عبارات آن را گشود و مجال پژوهشهای بعدی را درباره این کتاب فراهم آورد. با وجود این، به نظر میرسد در متن ارائهشده، کاستیهایی راه یافته است که البته در مقایسه با متن کتاب و دشواریهای مفهومی آن، خطاهای آشکاری نیست. در این پژوهش، کوشش شده است با روش توصیفی تحلیلی، کاستیها و نابسامانیهای موجود در تصحیح تذکرهالاولیاء در هفت قالب کلی «کاستیهای نسخه اساس»، «عدول از نسخه اساس»، «تصحیف»، «گزارش نادرست»، «بدخوانی»، «تعلیقات نارسا» و «سایر کاستیها» مشخص شود. برای بررسی دقیقتر، از منابع کتابخانهای مانند نسخههای خطی بهکاررفته در تصحیح و گاهی نسخههای دیگر استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد کیفیت تصحیح در بخش اول تذکرهالاولیاء، درخور مقایسه با بخش دوم نیست؛ البته اصلیترین عامل این دوگانگی، تحریر دوگانه کتاب و تفاوت کتابت آن در نسخههای خطی است که گاهی با خطاهای مصحح همراه شده و اشتباهاتی را به وجود آورده است.

Keywords:

عطار نیشابوری , تذکرهالاولیاء , تصحیح تذکرهالاولیاء , محمدرضا شفیعیکدکنی