طراحی و اعتباربخشی الگوی برنامه درسی مبتنی بر مهارت های تفکر خلاق برای دانش آموزان دوره ابتدایی

پیشینه و اهداف: امروزه خلاقیت و پرورش افراد خلاق موضوع بسیار با اهمیتی در آموزش و پرورش هر جامعه ای محسوب می شود. افراد خلاق فعالانه قادرند علایق و خواسته های خود را هدایت کنند. خلاقیت فرایندی است که به کارگیری آن در دوره بزرگسالی مشروط به پرورش آن در دوره کودکی است. بر این اساس تربیت افراد خلاق، نوآور و سازنده باید از سال های نخستین زندگی شروع شود. آنچه در ایجاد چیز جدید یا طرح جدید و به طور کلی در فرایند خلاقیت اهمیت دارد تفکر است، زیرا خلاقیت یک نوع فعالیت فکری است. از ویژگی های بارز انسان و محور اساسی حیات او قدرت اندیشه است. انسان در طول زندگی خویش هرگز از تفکر و اندیشه فارغ نبوده و با نیروی تفکر صحیح، تصمیم گرفته و توانسته است به حل مسائل و مشکلات بپردازد و به رشد و تعالی نایل گردد؛ بنابراین تمام موفقیت ها و پیشرفت های انسانی در گرو اندیشه بارور و پویا و موثر است. لذا پژوهش حاضر سعی نموده است تا نظریات مختلف مرتبط با مهارت های تفکر خلاق را به عنوان یکی از متغیرهای پژوهش، مورد مطالعه قرار داده، مبانی نظری، فلسفی، اجتماعی و روان شناختی آن را از منابع مختلف شناسایی و استخراج نموده و بر اساس آن مولفه های مختلف خلاقیت را که مناسب کودکان دوره دبستان هستند، مشخص کرده و به طراحی الگو برنامه درسی تفکر خلاق بر اساس عناصر اصلی برنامه درسی (اهداف، محتوا، روش های تدریس و ارزشیابی) بپردازد. علاوه بر آن جهت اعتباربخشی  الگوی طراحی شده در اختیار متخصصان برنامه درسی، روانشناسان تعلیم و تربیت و دست اندرکاران تربیتی (مربیان) قرار گرفت  و درنهایت الگوی طراحی شده را به همراه پیشنهادها و راه کارهایی به متخصصان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت ارائه نماید. روش ها: این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی؛ به لحاظ ابزار از نوع ارزشیابی و روش انجام آن زمینه یابی است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل متخصصان برنامه درسی و روانشناسان تعلیم و تربیت در دانشگاه های دولتی شهر بندرعباس، شیراز  و روانشناسان تعلیم و تربیت و مربیان شاغل در مدارس ابتدایی شهر بندرعباس است. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقاتی و در مجموع ۲۰۸ نفر انتخاب شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته است که بر اساس الگوی درسی مهارت های تفکر خلاق طراحی طراحی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی (خی دو) استفاده شده است. یافته ها: ازلحاظ آماری بین توزیع دیدگاه سه گروه یعنی گروه برنامه ریزی درسی، روانشناسان تربیتی و مربیان در عنصر اهداف، محتوی، روش های تدریس و ارزشیابی برنامه درسی در رابطه با الگوی برنامه درسی مبتنی بر مهارت های تفکر خلاق برای دانش آموزان دوره ابتدایی تفاوت وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق به طور کلی نشان می دهد بر اساس الگوی برنامه درسی طراحی شده مهارت های تفکر خلاق بر پایه سه مولفه اصلی دانش، نگرش و مهارت برای کودکان دبستانی تجدیدنظر در برنامه های معمول آموزش دانش آموزان و توجه بیش-تر به عامل خلاقیت در برنامه های آموزشی ضرروت دارد. پیشنهاد می گردد برنامه ریزان درسی و دست اندرکاران تربیتی در دوره ابتدایی، اهتمام و عنایت خود را در بهره گیری از اهداف ذکر شده در این الگو به کار بسته و در برنامه های جاری و آتی خود آن ها را لحاظ نمایند. هم چنین مولفان و نویسندگان کتاب های دانش آموزان دوره ابتدایی، عنایت لازم در به کارگیری و تنظیم محتوا بر اساس سرفصل پیشنهادی ذکر شده در الگوی مذکور را نموده و تدریس و ارزشیابی پیشنهادی را به کار گیرند.

Keywords:

الگوی برنامه درسی , تفکر خلاق , دوره ابتدایی