وضعیت بازار دینی در ایران

با توجه به تغییرات و تحولات دنیای مدرن، اینطور به نظر می رسد که دین هم مانند بسیاری از جنبه های زندگی بشری دچار تحولاتی شده باشد. یکی از این تحولات را می توان در چهارچوب نظریه «بازار دینی» پیتر برگر دنبال کرد. در اینجا سعی شده تا با پرداختن به شواهدی از تغییرات دین و علی الخصوص تبلیغات دینی، وضعیت بازار دینی در ایران مورد مطالعه قرارگیرد. به این منظور به یافته هایی از ترکیب جمعیتی پیروان ادیان مختلف در ایران، با توجه به آمار سرشماری سال ۱۳۹۵ مراجعه شده است. همچنین مقایسه آن با آماری که در سه موج از پیمایش های ملی در سال های ۱۳۵۳ ، ۱۳۷۹ و ۱۳۸۲ ارائه شده، تغییر چندانی در میزان پیروان هریک از ادیان در ایران را نشان نمی دهد. بنابراین، نمی توان با قطعیت از شکل گیری بازار دینی در ایران صحبت کرد، اما این موضوع به معنی عدم وجود چنین بازاری در ایران هم نیست. چراکه بازارهای دیگری در عرصه های مختلف در ایران می توان مثال زد که وجود آنها در هیچ آمار رسمی ای تایید نمی شود، اما به طور زیرزمینی و قاچاقی رشد کرده اند. از طرفی، حساسیت برانگیز بودن موضوع دین و تغییر دین در ایران و تبعات سنگینی که به همراه دارد، سبب می شود که چنین بازارهایی در صورت وجود نیز بیش از اینکه به علنی شدن تمایل داشته باشند، همچنان بخواهند مخفی بمانند. همچنین، با وجود شبکه جهانی اینترنت امکان انتشار و دستیابی به انواع و اقسام اطلاعات فراهم است، تبلیغات ادیان مختلف نیز بر همین اساس احتمال دیده شدن و حتی تاثیرگذاری را دارند. تغییر در گفتمان مبلغان دین رسمی در ایران نیز نشان از ورود خواسته یا ناخواسته آنها به بازار دینی است

Keywords:

دین , ایران , بازار دینی , پیتر برگر , تبلیغات دینی