بررسی رمز «خودی» در اندیشه های علامه اقبال لاهوری

علامه محمد اقبال لاهوری (۱۲۵۶- ۱۳۱۷ه)، فیلسوف، مصلح، سیاستمدار، شاعر، حقوق­دان و متفکر مسلمان پاکستانی بود که در بسیاری از میدان­های معرفتی، نه تنها در سرزمین­های اسلامی که در تمام جهان مشهور است. به دلیل نگاه نوینی که به دین داشت، تمام نوگرایان و روشنفکران دینی، به گونه­ای وامدار او هستند، شهرت و آوازه او قبل از آنکه در میان دولت­های مسلمان منتشر شود، به فراسوی مرزهای اسلامی و کشورهای غربی رسیده بود. اقبال لاهوری، تمام تلاش خود را در راه رسالتش که همانا بیداری مسلمانان بود، صرف می­کرد. به همین منظور بیشتر اشعار خود را برای بیداری مسلمانان سرود. اولین منظومه دیوان او «اسرار خودی» است که بر این اساس دیگر اندیشه­هایش را بنا می­کند و می­توان گفت او از آن پس هیچ گاه از «خودی» دور نشد و هر جا به اصلاح پرداخت بر همین اساس عمل کرد. دیدگاه او نسبت به غرب که تا حدودی احساسی می­نمود، مغرب زمین را پیش مسلمانان هیولایی ترسم کرد که می­بایست برای رسیدن به خودی از فرهنگ مغرب زمین اجتناب کرد. مساله اصلی ما در این پژوهش این است که مراد اقبال از «خودی» چیست؟ و چه هدفی را دنبال می­کند؟ نگارنده در این مقاله با روش تحلیلی–توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای قصد دارد به بازشناسی نماد «خودی» در اندیشه اقبال بپردازد. نتیجه­ای که از این پژوهش حاصل می­شود، این است که «خودی» در فلسفه اقبال، بازگشت به خویشتن و رهایی از فراموشی خود است.

Keywords:

اقبال لاهوری , خودی , رمز