بررسی منابع و محتوای نامه امام صادق (ع) به نجاشی

تعداد ۵۸ نامه از امام صادق (ع) در منابع شناسایی شده که از جمله آنها نامه بلند آن حضرت به نجاشی، کارگزار منصور عباسی (متوفای ۱۵۸ ه.ق.) بر اهواز، است. این نامه، که در رده متن های سیاست نامه دسته بندی می شود، درباره چگونگی تعامل حاکم با رعیت است و می تواند الگویی در تنظیم روابط حاکمان با زیردستان باشد. نوشته حاضر در صدد است این نامه را از لحاظ منبع و متن بررسی و تحلیل کند. متن کامل این رساله بار نخست در کتاب الاربعون حدیثا فی حقوق الاخوان، نوشته ابن زهره حلبی (متوفای ۶۳۴ ه.ق.) از دانشمندان قرن هفتم درج شد و پس از آن به منابع دیگر، به ویژه منابع عصر صفوی، راه یافت و با عنوان رساله الاهوازیه نام بردار شد. از نظر محتوا، متن نامه دارای دو بخش مجزا از یکدیگر با دو گفتمان متفاوت است که در یکی بر حقوق مردم و در دیگری بر حقوق مومن تاکید می شود. دستاورد پژوهش آن است که با عنایت به بی توجهی متون کهن به این نامه و نقل آن در منبعی متاخر و نیز دوگانگی گفتمان متن نامه، بخشی از آن غیراصیل و ملحق به نامه اصلی است، به ویژه بندی از رساله که خوزیان را سرزنش می کند ناظر به رقابت گروه های فعال جامعه در قرن دوم افزوده شده است.

Keywords:

امام صادق (ع) , نجاشی کارگزار اهواز , رساله الاهوازیه , همکاری سلطان , سیاست نامه