رویکرد سری زمانی در تخمین ارتباط اثرات بهداشتی با عناصر آب و هوایی و آلودگی هوا در مشهد

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ارتباط بین پارامترهای اقلیمی و آلودگی هوای شهر مشهد با بیماران قلبی- عروقی و فوت ناشی از آن در سال ۱۳۹۳ توسط مدل سری زمانی است. روش بررسی: داده های بیماران (شامل موارد سرپایی و انتقال به بیمارستان) و مرگ و میر قلبی-عروقی از مرکز فوریت های پزشکی و سازمان فردوس های مشهد، پارامترهای اقلیمی همچون دما، فشار، رطوبت نسبی، سرعت باد و بارندگی از سازمان هواشناسی و آلاینده های شاخص هوا از مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی مشهد برای دوره آماری سال ۱۳۹۳ گردآوری گردید. در این پژوهش، جهت بررسی تاثیر پارامترهای اقلیمی و مقادیر آلاینده­ هوا بر روی بیماران قلبی-عروقی و فوت ناشی از آن با تاخیر روزانه، هفتگی و ماهانه از مدل سری زمانی باکس جنکینز (مدل تلفیقی اتورگرسیون و میانگین متحرک معروف به ARIMA) در سطح معنی داری ۵ درصد استفاده شد. سپس به بررسی اثر فصول بر تعداد بیماران مذکور و فوت ناشی از آن توسط آزمون ناپارامتری کروسکال-والیس پرداخته شد. یافته ها: برازش مدل نهایی برای تعیین رابطه ماهانه میان عناصر اقلیمی و آلاینده های هوا با تعداد بیماران قلبی-عروقی و فوت ناشی از آن برابر یک مدل ۰,۰,۰)) ARIMA است. در بررسی ماهانه، رطوبت (رابطه مستقیم)، دما (رابطه مستقیم)، سرعت باد (رابطه معکوس) و PM۲.۵ (رابطه معکوس) به ترتیب با میانگین ۱۶/۲۴۷۱، ۴۸/۱۶۲۸، ۱۲۲/۳۸ و ۷/۳۹۰۵، اثر معنی داری با تعداد بیماران قلبی-عروقی داشته است. در موارد فوت نیز در بررسی ماهانه فشار (رابطه مستقیم)، دما (رابطه معکوس) و بارندگی (رابطه معکوس) به ترتیب با میانگین ۶/۵۹۰۴، ۱/۵۷۲۸ و ۱/۱۷۰۴ رابطه معنی داری با میزان مرگ و میر بیماری های قلبی-عروقی داشته اند (۰/۰۵>p). نتایج نشان داد که تنها میان بیماران قلبی-عروقی در فصل های مختلف سال تفاوت معنی داری وجود دارد و بیشترین میزان بیماران مذکور در فصل پاییز به تعداد ۳۷۷۸ نفر اتفاق افتاده است. نتیجه گیری: از نتایج این مطالعه مشخص شد که ارتباط میان عناصر جوی و آلاینده های هوا با تعداد بیماران قلبی-عروقی در مطالعات کوتاه مدت قابل مشاهده بوده، هر چند در موارد مرگ و میر مطالعات بلندمدت می تواند اطلاعات بیشتری را نمایان کند. این مطالعه نشان داد که در وقوع بیماری های قلبی-عروقی عناصر اقلیمی و آلاینده های هوا موثرند در صورتی که در مرگ و میر تنها عناصر اقلیمی نقش اساسی را ایفا کرده اند. چالش اصلی مطالعه حاضر این است که بیماری قلبی-عروقی و مرگ ناشی از آن ممکن است تحت تاثیر پارامترهای دیگری غیر از موارد مطرح شده در این پژوهش، همچون متغیرهای مخدوش کننده متعدد فردی و محیطی نیز باشند.

Keywords:

Air pollution , Climate elements , Cardiovascular disease , Mortality , Time series model , آلودگی هوا , عناصر آب و هوایی , بیماری قلبی-عروقی , مرگ و میر , مدل سری زمانی