بررسی مناظرات حضرت ابراهیم در قرآن از منظر رویکرد پرگما - دیالکتیک

نوشتار حاضر تلاش می کند گفتمان استدلالی مناظرات حضرت ابراهیم (ع) را با نمرود، آزر، ستاره پرستان و بت پرستان در ترجمه قرآن بر اساس رویکرد پرگما دیالکتیک بررسی و مقایسه کند. این رویکرد دارای مراحل چهارگانه رویارویی، باب­گشایی، استدلالی و نتیجه گیری برای دفاع از یک دیدگاه فکری و متقاعد کردن طرف مقابل است. به منظور بررسی و مقایسه مناظرات حضرت ابراهیم (ع) از جهت مراحل چهارگانه استدلال و نیز مقایسه کنش های گفتاری آن ها، آیه های مربوط به این مناظرات از تفسیر نمونه( مکارم،۱۳۷۸: ۲؛ ۱۳۸۷: ۱۳) و کتاب ریخت­شناسی قصه های قرآن (حسینی،۱۳۸۳) مشخص شدند. از آیات مزبور ۱۰۵ کنش ­گفتار استخراج و به روش توصیفی تحلیلی بررسی شد. داده ها نشان می دهد مراحل استدلال در مناظرات مختلف حضرت ابراهیم (ع) با یکدیگر تفاوت دارد. گفت­وگو با ستاره پرستان در مرحله رویارویی و باب­گشایی از دیگر مناظره ها متمایز است؛ به این ترتیب که از یک طرف اختلاف نظر در مرحله رویارویی پنهان است و به تدریج در مرحله باب­گشایی و استدلالی آشکار می شود و از طرف دیگر، دیدگاه در این گفت­وگو دارای قالب منفرد یک طرفه است. علاوه بر این، آن حضرت از روش «دراماتیک» برای اقناع ستاره پرستان و بت پرستان کمک گرفته است. در مورد کنش گفتارها نیز بسامد کاربرد کنش های گفتاری از سوی حضرت ابراهیم(ع) و نیز نوع آن ها در مناظرات مختلف متفاوت است. همچنین، بررسی داده ها نشان می دهد، چنانچه این مدل در مراحل چهارگانه بخواهد دربرگیرنده همه گفتمان های استدلالی باشد باید در مرحله نتیجه گیری، تعدیل هایی را در نظر بگیرد.  

Keywords:

Key words: the Holy Quran , argumentative discourse , pragma- dialectic approach , speech acts , Abraham’s debates , واژه های کلیدی: قرآن کریم , گفتمان استدلالی , پرگما دیالکتیک , کنش گفتار , مناظرات حضرت ابراهیم(ع).