بررسی پایداری معماری در بناهای تاریخی مناطق گرم و مرطوب (مطالعه موردی: بندرعباس)

مفهوم پایداری در دهه ۱۹۷۰ میلادی، نتیجه آگاهی بشر نسبت به مسائل محیط زیست و مشکلات فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی می باشد. یکی از مهمترین اهداف توسعه پایدار، حفظ ساختمان های قدیمی و اصلاح نگاه به آنها و استفاده از فرمول ویژه آنها تحت عنوان معماری پایدار است و تجلی توسعه پایدار در حوزه محیط ساخته شده، معماری پایدار نامیده می شود. معماری و شهرسازی گذشته ی ایران دربرگیرنده اصولی است که در دل سنت ها نمود یافته و همواره با تکیه بر خلاقیت معماران با محیط بومی خود سازگار شده است. مطالعه و تعمق در معماری بومی ایران و نحوه تعامل انسان بومی با محیط نشان می دهد که تفکر پایداری محور، رویکردی نوین و بی سابقه نیست و معماری گذشته مناطق مختلف ایران به گونه ای شگفت انگیز با اصول پایداری همگراست. نگاهی گذرا به این نوع معماری، حکایت از شناخت خصوصیات محیطی و اقلیمی پهنه های متنوع ایران، چاره اندیشی هوشمندان نیاکان ما برای استفاده هرچه بیشتر از مواهب طبیعی و مقابله با مشکلات و ناهنجاری های اقلیمی- محیطی آن دارد. توجه به فرهنگ و ویژگی های بومی و ویژگی های گذشته و بهره گیری از انرژی های تجدید شوند و پرهیز از بکارگیری انرژی های تجدیدناپذیر از اصول توسعه پایدار است. مقوله معماری بومی در اصل رسیدن به معماری پایدار است. اوضاع اقلیمی از عوامل مهم و موثر در آسایش زیستی در محیط های انسانی است. برای نمونه معماری سنتی کشورهای مختلف جهان، به ویژه کشورهای خاورمیانه و از جمله کشور ما، سرشار از تجارب و نمونه هایی است که نشان دهنده راه حل های بسیار دقیق و حساب شده در سازگاری فضاهای کالبدی با اوضاع اقلیمی است. این ساختمان ها و فضاهای کالبدی در هماهنگی با محیط طبیعی و فرهنگی چهره ای خاص یافته اند و در بهره گیری از انرژی های طبیعی، مقابله با شرایط نامساعد و بسیار سخت اقلیمی کاملا موفق بوده اند. سواحل جنوبی ایران که به وسیله رشته کوه های زاگرس از فلات مرکزی جدا شده اند، اقلیم گرم و مربوط ایران را تشکیل می دهند، از ویژگی این اقلیم تابستان های بسیار گرم و مرطوب و زمستان های معتدل است. شهرهای بندرعباس، جاسک، آبادان و اهواز از جمله شهرهای بزرگ این اقلیم هستند. با توجه به شباهت شکل گیری و ترکیب معماری بومی این مناطق این واقعیت بر ما آشکار می گردد که خصوصیت اقلیمی منطقه به طور قابل ملاحظه ای در شکل گیری شهرها و ترکیب معماری این مناطق قبل از شروع ساخت ساختمان های آپارتمانی یا مسکونی بی روح، تاثیر داشته است و پایداری در معماری بناهای آن مشهود است. در این مقاله به بررسی معماری پایدار سنتی شهرستان بندرعباس پرداخته و ویژگی های هریک را بررسی خواهیم کرد. شیوه این مقاله تحلیلی توصیفی است.

Keywords:

معماری پایداری , معماری سنتی , پایداری در معماری سنتی , بندرعباس