آرای مفسران درباره آیات اشراط الساعه: تحلیل و مقایسه آراء

مسئله رستاخیز و چیستی و کیفیت وقوع قیامت، از مباحث پرچالش درمیان متکلمان اسلامی است. مطابق بررسی ها حدود ۱۳۰۰ آیه درباره معاد و حوادث آستانه قیامت است. بخشی از این آیات حکایت گر رویدادی است که پیش از واقعه عظیم قیامت رخ خواهد داد. در منابع اسلامی و کتاب های تفسیری از این رخدادها به عنوان اشراط الساعه یاد می شود. حدود ۶۰ آیه از قرآن این حوادث را بازگو می کنند که عبارتند از: نفخ صور، درهم پیچیدگی خورشید، تیرگی ستارگان، شکافتن آسمان، خروج دابه الارض و امثال آن. عالمان و مفسران در قرون متمادی برای شرح و تبیین این آیات باتوجه به پیش فرض ها و مبانی خاص خود در تفاسیر تلاش های بسیاری نموده ودیدگاه های متفاوتی را عرضه داشته اند. این تفاوت آراء در سه موضوع پرابهام  (نفخ صور، خروج دابهالارض و تحول کرات آسمانی) وضوح بیش تری دارد و محور اصلی و مانور مرکزی قرآن در بیان اشراط الساعه است. برای تحلیل و دست یابی به برداشتی صحیح از آرای مفسران کهن (ازقرن دوم تا سیزدهم) و معاصر (سدهچهاردهم تا عصر حاضر) لازم است همه دیدگاه های موجود در طیف گسترده ای از تفاسیر و نوشته های تفسیری درمورد آیات مورد بحث، مورد توجه قرارگرفته و مطالعه شود تا مخاطب همین بحث را به کل واقعه قیامت تسری داده و سایر آیات مرتبط با آن را در همین منابع بازنگری کند وبا تطبیق و مقایسه آراء مفسران، میزان تغییر دیدگاه ها را متوجه گردد. در واقع خواننده درمی یابد که  خواسته مخاطبان هر عصری با نسبت نوع نگرش و سبک اندیشه آن ها تا چه حد باعث شده که مفسران  این مسئله را متفاوت تبیین و توجیه و سرانجام تصویری به اندازه آگاهی خود در هر زمان تولید کنند.

Keywords:

اشراط الساعه , حوادث آخر زمان , نفخ صور , خروج , دابه الارض