معماری منظر ، بوم شناسی و زیبایی شناسی در معماری

واژه منظر با مفاهیم پیچیده عینی و ذهنی و ابعاد گسترده فیزیکی و غیر فیزیکی همواره محل بحث صاحب نظران و نظریه پردازان حوزه های فکری مرتبط با محیط زیست، جغرافیا، طراحی شهری ، معماری منظر و سایر رشته های وابسته بوده و به همین علت، تعاریف متنوع و رویکردهای متفاوت به موضوع منظر از سوی آنها مطرح شده است. در این راستا گاه سعی شده تا با گزینش نظریات صاحب نظران خارجی به تعریف منظر پرداخته یا گاه دریافت خود را از منظر به مثابه تعریفی خود بنیاد از آن در نظر گرفته اند. ارتباط انسان و محیط و تعامل بین این دو عنصر در مباحث منظرین، روابط پیچیده ای را در تعاریف منظر به وجود آورده است. گاه تعریف منظر را به سمت و سویی زیست محیطی سوق داده که با نگاهی اکولوژیک به آن توجه شده است ، گاه آن را عینیتی فارغ از انسان و ذهن او در نظر گرفته و گاه منظر را ذهنیتی مجرد تلقی کرده است. پیچیدگی وجوه عینی و ذهنی منظر باعث شده رشته های علمی که در جهان دو قطبی دکارت به وجود آمده و رشد کرده اند، منظر را به مفهومی تک بعدی تنزل داده و آن را به طور انتزاعی در وجوه عینی یا ذهنی جستجو کنند. تعاریف تصریح شده همواره بهترین شاخص و عیار برای ارزیابی نوع نگاه متخصصین به موضوع و نوع رویکرد آنهاست. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد با گردآوری و دسته بندی اسناد کتابخانه ای شامل تعاریف داخلی و خارجی منظر در حوزه های و رشته های مختلف و تحلیل کیفی آنها به شیوه استنتاجی و استنباطی، به بررسی مفهوم منظر و شناخت رویکردهای مواجهه با آن دست یابد. هر طراحی برای زندگی انسان با مقوله هنر و همچنین با مفاهیم زیبایی شناسانه در این امر مرتبط است، بحث "زیبایی شناسی معماری " که در واقع به مبانی کیفی و نظری در هر طرحی مربوط می شود ما را به بررسی بیشتر عناصرخلق زیبایی و یا ارزیابی این مفهوم هدایت می کند مطالعات نشان می دهد معماری امروزی نتوانست پاسخگوی همه نیازهای بشر باشد. در پی چرایی آن، تحلیل بیشتر علوم انسانی ابعاد دقیقی را بدست می دهد که طراحی معماری و اثر آن در حیات بشردر نیل به این اهداف غیر قابل انکار دنیای معاصر است. پژوهش فوق پس از مقدمه به بیان نظریات این اندیشمندان در امر زیبایی شناسی در حوزه هنر پرداخته واز سوی دیگر با تعریف معماری- فضا این موضوع از بعد زیبایی شناسانه بررسی خواهد شد. در واقع معنای زیبایی در معماری در نگاه اندیشمندان مطرح که در نهایت الگویی که میتواند برای بررسی معماری از بعد زیبایی بکار گرفته شود، بحث خاتمه می یابد. زیبایی شناسی پدیده ای کاملا حسی است که تنها انسان به عنوان اشرف مخلوقات و دارای قوه تعقل، قادر به درک آن می باشد. زمانی که فعالیت معماری معطوف به طبیعت و مناظر طبیعی می شود و در قالب علم معماری منظر نمود پیدا می کند، اصول زیبایی شناسی طبیعی که رابطه حسی و عاطفی با زیبایی ها و جلوه های طبیعی را بیان می کند به آن راه پیدا کرده و در سنجش آن موثر خواهد بود. از آنجا که قوی ترین حس انسان برای درک زیبایی طبیعت، حس بینایی می باشد، ارزیابی کیفیت بصری به عنوان نقطه عطف علم زیبایی شناسی در طبیعت شناخته شده است. معماری هنر ساختن فضا و فضا عصاره معماری است. در هنر طراحی و معماری، فضا از جهان تجریدی فضای ذهنی و روابط منطقی آن آغاز می شود و به فضای عینی و عملی می انجامد. انسان در فضای معماری به تفکر می پردازد، با آن زندگی می کند و در نهایت فضا را خلق می کند.

Keywords:

منظر , نظریه پردازان , زیباشناختی , معیار زیبایی , انواع زیبایی شناسی