بررسی تاثیر امامزادگان در توسعه ساختار شهری شهر قم از دوره پهلوی

شهر مقدس قم از دیرباز معروف به شهر علویون و مامنی برای حضور سادات جلیل القدر به شمار میرفته است. پس از هجرت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به قم، بسیاری از سادات و سلاله ی پاک حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به این شهر هجرت کردند. طبق متون تاریخی، ۴۴۴ امامزاده ی لازم التعظیم در استان قم مدفون شده اند که در این بین در حدود ۲۵۰ مورد، مدفن مشخصی دارند که در قالب یکصد بقعه ی متبرکه در سطح استان پراکنده اند. از این بین ۲۷ مورد در داخل شهر قم و مابقی در بخش ها و روستاهای استان پراکنده اند. )مکان نمای امامزادگان شهر قم اداره اوقاف(تعدد این بقاع متبرکه در شهر مقدس قم، باعث غنای فضای شهری شده است مقاله ی حاضر کوششی است برای بررسی میزان تاثیرگذاری این مقابر مقدس در توسعه ی شهر قم از سال ۱۳۲۸ هجری شمسی تا دوران معاصر است. این مطالعه پیرامون بررسی قرارگیری امامزادگان و وضع خیابان کشی ها، طبق نقشه های جمع آوری شده ی سالهای ۱۳۲۸ ، ۱۳۳۵ ، ۱۳۴۳ ، ۱۳۴۹ ، ۱۳۵۴ ، ... ، ۱۳۹۵ ( میباشد و همچنین با استفاده از کتب تاریخی و جغرافی شهر قم اطلاعاتی راجع به تغییرات معماری شهر قم در دوران پهلوی و بعد از ان بدست آمده است. برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش، گردآوری اطلاعات به روش توصیفی با بهره گیری از ابزار کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. همچنین تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده به شیوه تحلیلی تطبیقی صورت پذیرفته است. یافته های پژوهش حاکیست که رشد شهر در زمان پهلوی به دلایلی غیر از پر رنگ کردن این بقاع متبرکه بوده است و بعد از انقلاب هم اقدامات، شهرداری تحت برنامه ریزی های مقطعی و سلیقه ای قرار گرفته که باز نمیتوان به جرات گفت که امامزادگان تاثیر عمیقی بر محورهای مواصلاتی شهر داشته اند.ناگفته نماند که در سالهای بعد از انقلاب در حفظ، مرمت و پویائی فرهنگی امامزادگان تلاشهای ستودنی انجام گرفته است. اما تاثیر این بقاع مقدس بر کالبد شهر مقدس قم و تصمیمات شهرداری جز در یکی دو مورد، بیشتر نیست که امید میرود در آینده بیشتر شود.